DKC ve M23 Arasında Katar Arabuluculuğuyla Kapsamlı Barış Anlaşması Doha'da İmzalandı

15 Kasım 2025 tarihinde, Katar'ın başkenti Doha'da, Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DKC) temsilcileri ile Ruanda tarafından desteklenen isyancı grup “23 Mart Hareketi” (M23) arasında kritik bir çerçeve anlaşması imzalandı. Bu diplomatik adım, Kongo'nun doğusunda uzun süredir devam eden ve yüz binlerce sivilin yerinden edilmesine neden olan silahlı çatışmayı sona erdirmeyi amaçlıyor. Bu çatışmaların yıkıcı boyutu, örneğin Nisan ayında sadece iki gün içinde 50'den fazla kişinin hayatını kaybetmesiyle açıkça görülmüştü.

Katar, bu sürecin kilit kolaylaştırıcısı olarak öne çıktı ve Amerika Birleşik Devletleri'nin de desteğini alarak, Büyük Göller bölgesindeki krizin çözümüne yönelik uluslararası katılımın önemini gösterdi. Çerçeve belgesi, devlet otoritesinin yeniden tesisi, ekonomik reformlar ve silahlı grupların yeniden entegrasyonunu kapsayan sekiz ayrı protokol içeriyor. Ancak imza sırasında taraflarca yalnızca iki protokol onaylandı: bunlar ateşkesin izlenmesi ve esir değişimi konularını kapsıyordu. Geriye kalan altı protokolün ise ilerleyen dönemde uzlaşma yoluyla karara bağlanması gerekiyor.

Müzakere süreci aşamalı bir yol izledi. Daha önce, Temmuz 2025'te yine Doha'da, tarafları kalıcı bir ateşkes taahhüdüne zorlayan İlkeler Bildirgesi imzalanmıştı. Ekim 2025'te ise, yine Katar arabuluculuğuyla, bu ateşkesin uygulanmasını denetleyecek bir kontrol mekanizması oluşturulması konusunda mutabakata varıldı. Katar Devlet Bakanı Muhammed bin Abdülaziz El-Huleyfi, imzayı, diyalog yoluyla barışçıl çözümler bulma arayışında atılmış önemli bir adım olarak nitelendirdi. ABD Başkanı Kıdemli Danışmanı ve Özel Temsilcisi Massad Boulos ise bu olayı, nihai bir barış anlaşmasına giden yolda bir “fırlatma rampası” olarak tanımladı.

Tüm bu diplomatik beyanlara rağmen, sahadaki gerçeklik ile imzalanan metinler arasında önemli bir uçurum devam ediyor. Anlaşmanın imzalandığı aynı sabah bile çatışmaların sürdüğüne dair raporlar geldi. M23, hükümet güçlerinin bombardıman yaptığını iddia ederken, aynı zamanda kontrolü altındaki bölgeleri artırdığını da ileri sürdü. Barış planının hayata geçirilmesini sağlamak amacıyla, anlaşmaların uygulanmasından ve tazminat konuları dahil ulusal uzlaşma tavsiyelerinin geliştirilmesinden sorumlu olacak bağımsız bir komitenin kurulması öngörülüyor.

Tüm bu girişimin başarısı, çatışmanın yapısal sorunlarını ele alan geriye kalan altı protokol üzerinde tarafların uzlaşabilme yeteneğine kritik ölçüde bağlıdır. M23, Tutsi azınlığının çıkarlarını temsil ederek DKC hükümetine karşı durmaktadır. Tarihsel bağlam, diplomatik çabaların sıklıkla şiddetin yeniden başlamasıyla yer değiştirdiğini gösteriyor; özellikle M23'ün 2025 başındaki saldırısı, Ocak ayında Goma'yı ve Şubat ayında Bukavu'yu ele geçirmesiyle gerilimi tırmandırmıştı. Goma'dan bildiren Al Jazeera muhabiri Alain Wakiyani gibi gözlemciler, halkın umut beslemesine rağmen, sahada anında somut bir değişiklik kaydedilmediğini belirtiyorlar.

Bu hassas süreçte, Birleşmiş Milletler (BM), sürdürülebilir bir çözümün ayrılmaz bir parçası olarak, tüm tarafları uluslararası insancıl hukuka ve insan haklarına titizlikle uymaya çağırmaya devam ediyor. Kalıcı barışın tesisi, sadece imzalanan kağıtlara değil, aynı zamanda bu temel insani ilkelere olan bağlılığa da bağlı olacaktır.