Gökbilimciler, Samanyolu Galaksisi'nin mimarisini haritalama konusunda önemli bir ilerleme kaydetti. Galaksinin küresel yıldız kümeleriyle (KYK'lar) ilişkili olan 87 farklı yıldız akıntısı başarıyla listelendi. Bu uzun, gerilmiş yapılar, daha küçük cüce galaksilerin veya KYK'ların kendilerinin kalıntılarıdır ve Samanyolu'nun güçlü gelgit kuvvetleri tarafından uzatılmışlardır. Avrupa Uzay Ajansı'nın Gaia uydusundan elde edilen verileri kullanan bu araştırma, görünmeyen galaktik karanlık maddenin dağılımını izlemek için kritik öneme sahiptir. Çalışma, 16 Ekim 2025 tarihinde arXiv ön baskı sunucusunda yayımlandı.
Bu çığır açan keşif, Michigan Üniversitesi'nden Yingtian Chen liderliğindeki bir araştırma ekibi tarafından gerçekleştirildi. Ekip, “StarStream” adı verilen sofistike, otomatik bir tespit algoritması kullandı. Bu algoritma, fizikle desteklenen modellemeyi esas alarak, geleneksel, görsel odaklı tekniklere göre üstün bir tespit yeteneği sunmaktadır. StarStream, daha önce gözden kaçan yapıları ortaya çıkarma becerisine sahiptir. Yeni kataloglanan akıntılar, yüksek güvenilirliğe sahip 34 özellikli bir grup ile tamamlayıcı nitelikteki 53 özellikli bir grup olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Sadece yüksek kaliteli örneklem bile, daha önce bilinen küresel küme akıntılarının sayısını etkili bir şekilde iki katına çıkararak, galaktik komşuluğumuz hakkındaki bilgiyi önemli ölçüde genişletmiştir.
Çalışma, bu yapıları yönlendiren evrimsel süreçlere dair nicel (kantitatif) bilgiler sağladı. Araştırmacılar, öncül küresel kümelerin yörünge ortalamalı kütle kaybı oranını başarıyla ölçtüler. Bu kadim yıldız koleksiyonlarının büyük çoğunluğu, milyon yıl başına 1.0 ila 100 güneş kütlesi arasında değişen kütle kayıp oranları sergilemiştir. İlginç bir şekilde, ekip, bu kütle dökülme hızı ile küresel kümelerin diğer doğal karakteristikleri arasında güçlü bir korelasyon bulamadı. Bu durum, süreci yöneten faktörlerin sanılandan daha karmaşık bir yapıya sahip olduğunu düşündürmektedir.
Yeni keşfedilen akıntıların morfolojisi (şekli) hakkında da dikkat çekici ifşaatlar ortaya çıktı. Bu özelliklerin çoğu, ebeveyn kümelerinin beklenen yörünge yollarına kıyasla şaşırtıcı derecede geniş, nispeten kısa veya önemli ölçüde hizasız görünüyordu. Dikkat çekici bir örnek, NGC 4147 ile ilişkilendirilen akıntıdır; bu akıntı, beklenen uzun, zayıflamış şeklin tam tersine, neredeyse dairesel bir profil sergilemiştir. Dinamik olarak “sıcak” veya düzensiz akıntıların bu şekilde doğrulanması, StarStream'in basit desen tanıma ötesine geçen derin fiziksel modellemeyi içeren yaklaşımının ne kadar isabetli olduğunu kanıtlamaktadır.
Bu kapsamlı haritalama çabası, galaktik bileşenler kataloğunu zenginleştirmekte ve küresel kümelerin oluşum yollarını aydınlatmaktadır. Aynı zamanda Samanyolu'nun genel evrimine dair yeni bakış açıları sunmaktadır. Yeni verilerin muazzam hacmi, galaksinin dış bölgelerinin daha önce modellenenden çok daha dinamik, aktif ve karmaşık olduğunu göstermektedir. Bu durum, galaktik yığılma ve karanlık madde dağılımına yönelik gelecekteki astrofiziksel araştırmalar için verimli bir zemin hazırlamaktadır.