NASA'nın TOMEX+ (Turbulent Oxygen Mixing Experiment Plus) görevi kapsamında, Dünya'nın atmosferinin en gizemli bölgelerinden biri olan mezopozun derinliklerini incelemek amacıyla üç adet ses roketi başarıyla fırlatıldı.
25 Ağustos 2025 gecesi Virginia'daki Wallops Uçuş Tesisi'nden gerçekleştirilen fırlatma, Doğu Yakası boyunca birçok bölgedeki sakinlerin gözlemleyebildiği renkli buhar izleriyle gece gökyüzünü aydınlattı. Bu altorbital araştırma roketleri, yaklaşık 85 ila 105 kilometre (53 ila 65 mil) yükseklikte yer alan ve atmosferimizin en soğuk katmanı olarak bilinen mezopozu incelemek üzere tasarlandı. Bilim insanları için bu katmanı anlamak, yüksek irtifa bulut oluşumları, uydular üzerindeki sürtünme ve diğer gezegenlerdeki atmosferik süreçler hakkında kritik bilgiler sağlıyor.
Mezopoz, Dünya'nın atmosferi ile uzay arasındaki teorik sınır olan Von Kármán hattına yakınlığı nedeniyle, geleneksel hava balonları için fazla yüksek, ancak uydular için ise yeterince alçak bir bölgedir. Bu durum, bölgeyi ses roketleriyle incelemeyi zorunlu kılıyor. TOMEX+ görevi, iki adet Terrier-Improved Orion roketi ve bir adet Black Brant IX roketi kullanılarak gerçekleştirildi.
İlk iki roket, bilim insanlarının mezosferdeki rüzgar desenlerini haritalamasına yardımcı olmak amacıyla buhar salımı yaptı. Üçüncü roket ise, atmosferik türbülansın üç boyutlu bir görünümünü sunmak için sodyum atomlarını tespit eden bir lidar cihazı kullandı. Bu sodyum tabakası, atmosferde yanan meteor tozlarından oluşur ve lazerle uyarıldığında parlayarak atmosfer hareketlerinin doğal bir izleyicisi haline gelir.
New Hampshire Üniversitesi'nde fizik ve astronomi profesörü olan Jim Clemmons liderliğindeki bu görev, 2000 yılında yapılan benzer bir deneyden bu yana kaydedilen teknolojik ilerlemelerden yararlanıyor. Mezopozdaki türbülansın, uydu operasyonları ve hava durumu tahminleri üzerindeki etkileri göz önüne alındığında, bu araştırmanın sonuçları iklim modellerini iyileştirme ve uydu yörüngelerini daha doğru planlama potansiyeli taşıyor.
Bilim insanları, mezopozun iklim değişikliğiyle olan bağlantısını da giderek daha fazla vurguluyor. Artan karbondioksit emisyonlarının, troposferde ısınmaya neden olurken, mezosferde soğumaya yol açtığına dair araştırmalar bulunuyor. Bu durum, mezopozun zamanla daha soğuk ve daha dar bir hale gelmesine neden olabilir. TOMEX+ gibi görevler, bu karmaşık atmosferik katmanın dinamiklerini ve iklim değişikliğinin bu uzak katmanlar üzerindeki etkilerini daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır.
Bu fırlatma, atmosfer bilimindeki ilerlemeleri ve gezegenimizin atmosferinin karmaşıklığını çözme konusundaki NASA'nın devam eden çabalarını sergiliyor.