Hırvatistan'ın Osijek (Mursa) Bölgesindeki Toplu Mezar, 3. Yüzyıl Roma Askerlerinin Akıbetini Aydınlatıyor

Günümüzde Hırvatistan'ın doğusunda Osijek adıyla bilinen antik Roma kenti Mursa'nın bulunduğu alanda gerçekleştirilen arkeolojik çalışmalar, Üçüncü Yüzyıl Krizi olarak adlandırılan dönemin olaylarına dair yeni ve çarpıcı bir bakış açısı sağlamıştır. Terk edilmiş bir su kuyusunun derinliklerinde, ölümleri milattan sonra üçüncü yüzyılın ortalarına tarihlenen yedi yetişkin erkeğe ait eksiksiz iskeletler keşfedildi. Drava Nehri'ne yakın bir konumda bulunan bu toplu mezar, Roma İmparatorluğu'nun derin bir sistemik istikrarsızlık yaşadığı bu çalkantılı süreçte Mursa'nın sahip olduğu olağanüstü stratejik rolü bir kez daha gözler önüne sermektedir.

Araştırmacılar, bu kalıntıların M.S. 260 yılında Mursa Muharebesi'nde yaşamını yitiren Roma lejyonerlerine ait olduğu hipotezi üzerinde durmaktadır. Yapılan detaylı analizler, cesetlerin herhangi bir defin ritüeli veya saygı gösterilmeksizin kuyuya alelacele atıldığını ortaya koymuştur; bu durum, keşfin vahşi bir katliamın sonucu olduğunu düşündürmektedir. Kemikler üzerinde kaydedilen izler, ciddi savaş yaralanmalarına işaret etmektedir: alın bölgesinde künt travma izleri, kaburga kırıkları ve kesici-delici aletlerle oluşturulmuş yaralar mevcuttur. Ayrıca, tüm kurbanlarda solunum yolu enfeksiyonu belirtilerinin bulunması, ölümlerinden hemen önce askerlerin zorlu ve sağlıksız hizmet koşullarında bulunduklarını göstermektedir.

Uygulanan çok disiplinli bilimsel yaklaşım sayesinde bu kalıntılardan son derece değerli bilgiler elde edilmiştir. Beslenme düzenine odaklanan izotop analizi, askerlerin o dönemin standart seferberlik tayınlarına uygun bir diyetle beslendiğini göstermiştir. Genetik incelemeler ise, savaşçıların önemli ölçüde etnik çeşitliliğe sahip olduğunu doğrulamıştır. Bu genetik çeşitlilik, Sarmatlar, Saksonlar ve Galyalılar gibi farklı milletlerden temsilcileri bünyesinde barındıran Geç Roma ordularının yapısına dair tarihsel kayıtlarla tamamen örtüşmektedir. Genetik profil, yerel nüfusla herhangi bir bağ veya süreklilik göstermemektedir; bu da onların imparatorluğun farklı bölgelerinden gelen yabancı askerler olduğunu kesinleştirmektedir.

M.S. 260 yılındaki bu trajik olaylar, İmparator Gallienus ile taht gaspçısı Ingenuus arasındaki şiddetli iktidar mücadelesinin bir parçasıdır. Eldeki güçlü varsayımlara göre, bulunan yedi asker, Ingenuus'un destekçileriydi ve kaynaklara göre yenilen rakiplerine karşı merhamet göstermeyen Gallienus’un emriyle infaz edilmişlerdir. Buluntunun tarihlendirilmesi, M.S. 251 yılında basılmış bir sikke ve radyokarbon analizine dayanmaktadır. Bu kesin veriler, Pannonia bölgesindeki askeri tarihin bugüne kadar az incelenmiş sayfalarına önemli bir ışık tutmaktadır.

Bu kalıntıların incelenmesi, sadece bir ölüm olayının kaydını tutmaktan ibaret değildir; aynı zamanda, bireylerin ve yöneticilerin kişisel tercihleri ile çatışmalarının tarihin akışını nasıl belirlediğini idrak etme fırsatı sunmaktadır. Farklı kökenlere sahip olan bu yedi kişinin, savaş alanında ortak ve trajik bir kaderle birleşmiş olması, imparatorluktaki sistemik çöküşün yol açtığı insani bedeli çarpıcı bir şekilde hatırlatmaktadır. Bu keşif, tarihin büyük olaylarının ardındaki bireysel dramları anlamak açısından büyük önem taşımaktadır.