Çang'ı-6 Örneklerindeki Nadir Meteorit Parçaları Ay'ın Su Döngüsü Anlayışını Değiştiriyor

Çin'in Çang'ı-6 misyonuyla Dünya'ya getirilen Ay materyalinin yakın zamanda yapılan analizi, Güneş Sistemi dinamiklerine dair anlayışımızda yepyeni bir sayfa açtı. Ay'ın keşfedilmemiş uzak yüzünden toplanan numunelerde, son derece nadir meteorit kırıntılarının tespit edilmesi, yıldız sistemimizin iç ve dış bölgeleri arasında daha yoğun bir madde alışverişi yaşandığı tezini kuvvetlendiriyor. Proceedings of the National Academy of Sciences adlı saygın bilimsel yayında detayları açıklanan bu çığır açıcı bulgu, Ay'daki suyun kökenine dair mevcut bilgileri yeniden değerlendirmemizi sağlıyor.

Çin Bilimler Akademisi'ne bağlı Guangzhou Jeokimya Enstitüsü'nden (GİE) bir araştırma ekibi, Ay regolitinde CI tipi kondritler olarak tanımlanan parçacıklar belirledi. Bu karbonlu cisimler, genellikle Mars yörüngesinin çok ötesinde oluşur ve gezegenimizde bilinen tüm meteoritlerin yüzde birinden daha azını oluşturur; bu nedenle Ay'da bulunmaları olağanüstü bir öneme sahiptir. CI kondritleri, diğer misyonlarca incelenen Ryugu ve Bennu asteroitleri gibi, yüksek su ve organik bileşik içeriğiyle tanınır. Çang'ı-6 misyonu, 2024 yılında Ay'ın en eski ve en derin yapısı olan Güney Kutbu-Aitken (SPA) havzasından toplam 1935,3 gram Ay toprağını başarıyla Dünya'ya geri getirmişti.

Ay'ın aktif levha tektoniğine ve yoğun bir atmosfere sahip olmaması, onu milyarlarca yıl önce meydana gelen kozmik bombardımanların izlerini bozulmadan koruyan bir nevi “doğal arşiv” haline getiriyor. Bu dünya dışı tanelerin kimliği, izotop bileşimi ve olivin ile troilit gibi minerallerin incelenmesini içeren gelişmiş analitik teknikler sayesinde tespit edilebildi. GİE uzmanlarının ulaştığı sonuç, Dünya-Ay sisteminin, daha önce tahmin edilenden çok daha fazla sayıda, su açısından zengin bu karbonlu kondritlerle çarpışma yaşadığı yönündedir. Bu durum, uçucu maddelerin dış Güneş Sistemi'nden iç kısma doğru göç ettiğine dair doğrudan bir kanıt teşkil etmekte olup, Ay'daki su kaynaklarının oluşumu gizemini çözmede kritik bir rol oynamaktadır.

Bu temel keşfin yanı sıra, Çang'ı-6 örneklerinin analizi, Ay'ın jeolojik asimetrisine dair de önemli veriler sundu. Araştırmalar, uydunun uzak yüzündeki mantonun, görünen yüzündekine kıyasla belirgin ölçüde daha az su içerdiğini ortaya koydu. Bu bulgu, iki yarımküre arasındaki iç yapı farklılıklarının derinliğini teyit etmektedir. Elde edilen bu yeni bilgiler, sadece bilimsel modelleri tamamlamakla kalmıyor; aynı zamanda sistemimizin erken tarihine, her bir elementin bugünkü oluşuma katkıda bulunduğu, tek ve birbirine bağlı bir süreç olarak bakmamızı öneriyor.