Kopenhag Üniversitesi'nden uzmanlar Magnus Farao Hansen ve Christoph Helmke, Mezoamerika'nın tarihsel gelişimine dair mevcut bilgileri kökten değiştirebilecek nitelikte, çığır açan bir araştırma yayımladılar. 6 Ekim 2025 tarihinde prestijli "Current Anthropology" dergisinde kamuoyuna sunulan bu çalışma, kadim Teotihuacan şehrinin duvarlarını ve taş eserlerini süsleyen hiyeroglif sisteminin, daha önce düşünülenin aksine, tam teşekküllü bir yazı sistemi olduğunu öne sürüyor. Maya medeniyetinin kayıtları nispeten erken çözülmüşken, Teotihuacan'ın yazısı uzun yıllar boyunca gizemini korumuştu. Ancak Hansen ve Helmke, yaptıkları kapsamlı analizler sonucunda, bu karmaşık sistemin, Uto-Aztek dil ailesinin erken bir aşamasını başarıyla kodladığına inanıyor. Bu keşif, bölgenin dil haritasını yeniden çizme potansiyeli taşıyor.
Milattan önce yaklaşık 100 yılında temelleri atılan Teotihuacan, bölgesel gücünün zirvesinde olduğu dönemde 125.000'den fazla kişiye ev sahipliği yaparak dönemin en büyük ve en etkileyici kentsel merkezlerinden biri haline gelmişti. Şehrin muazzam ölçeğine ve kültürel etkisine rağmen, nüfusunun etnik kimliği ve konuşulan dil, bilim dünyasında sürekli bir tartışma konusu olmuştur. Genel kanı, bu çok uluslu metropolde birçok farklı dil ve lehçenin bir arada var olduğu yönündeydi. Ancak Helmke ve Hansen, şehirdeki baskın kültürel ve siyasi gücü temsil eden bir grubun Uto-Nahua dili konuştuğunu ve bu grubun, şehrin korunmuş temel yazılı mirasını bıraktığını varsayıyorlar. Bu hipotez, şehrin yönetim yapısına dair yeni kapılar açıyor.
Araştırmacıların bu büyük keşfi gerçekleştirmesini sağlayan kilit nokta, titizlikle uygulanan karşılaştırmalı dilbilim teknikleriydi. Uzmanlar, Teotihuacan hiyerogliflerini, Uto-Aztek dilinin bilinen en arkaik aşamasıyla sistematik olarak karşılaştırdılar. Bu süreçte, günümüzde hala konuşulan Nahuatl (Azteklerin dili), Cora ve Huichol gibi modern torun dillerin tarihsel gelişim çizgilerinden faydalanıldı. Bu zorlu çözümleme sürecinde, araştırmacılar "rebus yöntemini" kullandılar; yani, sembollerin doğrudan anlamları yerine, temsil ettikleri sesleri kullanarak kelimeleri yeniden oluşturdular. Hansen, bu yaklaşımın önemini vurgulayarak, metinleri çözmek için yalnızca modern Nahuatl dilini kullanmanın, tarihsel bağlam açısından büyük bir anakronizm (çağ hatası) teşkil edeceğini belirtti. Bu nedenle, Teotihuacan dönemine en uygun dilsel yapıyı hedeflemek zorunluydu.
Bu dilbilimsel atılımın sonuçları, Mezoamerika'daki halkların göç ve yerleşim tarihini yeniden değerlendirme zorunluluğu getiriyor. Eğer yazı sistemi gerçekten Uto-Nahua dilinin kökenini yansıtıyorsa, bu, Azteklerin ataları olan Nahuatl konuşanların Orta Meksika'ya, Teotihuacan'ın yaklaşık MS 600 civarındaki çöküşünden sonra dışarıdan gelen göçmenler olarak değil, bizzat şehrin kurucu unsurları olarak yerleştiği anlamına gelebilir. Bu bulgu, Uto-Nahua topluluklarının, sanılandan çok daha erken bir tarihte Teotihuacan'ın kültürel ve mimari kimliğinin şekillenmesinde merkezi bir rol oynamış olabileceğini gösteriyor. Bu durum, Orta Meksika'nın kültürel kronolojisine dair yerleşik varsayımları sarsıyor.
Yazarlar, elde edilen bu bulguların heyecan verici ve ufuk açıcı olmasına rağmen, bunun sadece ilk adım olduğunu ve kesin bir doğrulama sağlamak için mevcut metin külliyatının daha da genişletilmesi ve detaylı analiz edilmesi gerektiğini açıkça ifade ediyorlar. Bu çalışma, Teotihuacan'ın gizemli geçmişine ışık tutarak, bölgenin dil ve kültür tarihine dair köklü inançları sorgulamaya açıyor ve gelecekteki arkeolojik ve dilbilimsel araştırmalar için sağlam bir temel oluşturuyor.