Unia Europejska uruchomiła Instrument na rzecz Zwiększenia Bezpieczeństwa Europy (SAFE), nowy unijny instrument finansowy, który wspiera państwa członkowskie inwestujące w produkcję przemysłową na rzecz obronności poprzez wspólne zamówienia, koncentrując się na priorytetowych zdolnościach.
SAFE finansuje pilne i zakrojone na szeroką skalę inwestycje w europejską bazę technologiczną i przemysłową sektora obronnego. Celem jest zwiększenie zdolności produkcyjnych, zapewnienie dostępności sprzętu obronnego w razie potrzeby oraz wyeliminowanie istniejących luk w zdolnościach, wzmacniając ogólną gotowość obronną UE.
Instrument ten jest częścią szerszego planu "Readiness 2030", który ma na celu wzmocnienie zdolności obronnych Unii Europejskiej poprzez zwiększenie inwestycji w obronność i współpracę między państwami członkowskimi.
SAFE otwiera nowy rozdział we współpracy z państwami trzecimi. Ukraina oraz państwa EOG–EFTA będą traktowane na równi z państwami członkowskimi. Państwa te będą mogły przystępować do wspólnych zamówień. Będzie też można dokonywać zakupów od działających w nich firm.
Nowy instrument pozwoli uczestniczyć we wspólnych zamówieniach również państwom przystępującym i kandydującym, potencjalnym państwom kandydującym oraz tym, które podpisały z Unią partnerstwa w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony (jak np. Wielka Brytania).
SAFE oferuje możliwość zawarcia z tymi państwami trzecimi dodatkowych umów dwustronnych lub wielostronnych w celu otwarcia warunków kwalifikujących.
Produkty związane z obronnością należące do kategorii 2 będą podlegać surowszym warunkom kwalifikowalności. W związku z tym wykonawcy będą mieli możliwość decydowania o określeniu, dostosowaniu i rozwoju projektu zamawianego produktu związanego z obronnością.
W przypadku obu kategorii produktów umowy w sprawie zamówień będą musiały zapewniać, aby koszt komponentów pochodzących spoza Unii, państw EOG–EFTA i Ukrainy nie przekraczał 35 proc. szacowanego kosztu komponentów produktu końcowego.
Unia jest zdecydowana dalej wzmacniać i pogłębiać współpracę transatlantycką i zaangażowanie w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony, a także komplementarność z NATO. W tym kontekście SAFE będzie dążyć do zwiększenia interoperacyjności, kontynuowania współpracy przemysłowej i zapewnienia wzajemnego – z zaufanymi partnerami – dostępu do najnowocześniejszych technologii.
Nowe przepisy wejdą w życie następnego dnia po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – tzn. 29 maja 2025 r.