Watykan repatriował 62 artefakty rdzennym ludom Kanady

Dnia 15 listopada 2025 roku Watykan oficjalnie sfinalizował proces repatriacji 62 artefaktów stanowiących dziedzictwo kulturowe rdzennych ludów Kanady. Ten znaczący akt jest postrzegany jako kluczowy element trwającego dialogu na rzecz pojednania prowadzonego między Stolicą Apostolską a społecznościami tubylczymi Ameryki Północnej.

Uroczystość przekazania miała miejsce w Watykanie, gdzie Papież Leon XIV osobiście wręczył artefakty przedstawicielom Kanadyjskiej Konferencji Biskupów Katolickich. We wspólnym oświadczeniu obie strony określiły ten gest jako „konkretny znak dialogu, szacunku i braterstwa”. Minister Spraw Zagranicznych Kanady, Anita Anand, podkreśliła wagę tego wydarzenia, nazywając je „ważnym etapem, który honoruje różnorodne dziedzictwo kulturowe rdzennych ludów i wspiera obecne wysiłki na rzecz ustanowienia prawdy, sprawiedliwości i pojednania”.

Wśród 62 przekazanych przedmiotów znajdują się niezwykle cenne obiekty, takie jak kajak Inuitów, pasy wampum, maczugi bojowe oraz maski rytualne. Przez ponad sto lat te historyczne eksponaty były przechowywane w Muzeum Etnologiczno-Misyjnym Muzeów Watykańskich, znanym obecnie jako Anima Mundi. Cała kolekcja muzeum liczy ponad 80 000 obiektów, zgromadzonych przez misjonarzy na przestrzeni lat.

Warto przypomnieć, że artefakty te pierwotnie trafiły do Rzymu za sprawą misjonarzy katolickich, aby wziąć udział w Światowej Wystawie Misyjnej, zainicjowanej przez Papieża Piusa XI w 1925 roku. Kontekst historyczny zwrotu jest nierozerwalnie związany z wizytą Papieża Franciszka w Kanadzie w 2022 roku.

Podczas tej historycznej wizyty, Papież Franciszek przeprosił za rolę Kościoła w systemie szkół z internatem, który Kanadyjska Komisja Prawdy i Pojednania zakwalifikowała jako „ludobójstwo kulturowe”. Właśnie wtedy liderzy rdzennych ludów wystosowali prośbę o restytucję skonfiskowanych przedmiotów o znaczeniu kulturowym. Eksperci i przedstawiciele społeczności tubylczych wyrażają wątpliwości co do dobrowolności pierwotnego przekazania tych obiektów, biorąc pod uwagę dominującą władzę misji w okresie kolonialnym.

Po przybyciu do Kanady, artefakty zostaną przekazane Krajowym Organizacjom Rdzennym (NIOs) za pośrednictwem biskupów. Planuje się, że przedmioty trafią do Kanadyjskiego Muzeum Historii w Gatineau, gdzie eksperci we współpracy z radą przedstawicieli rdzennych ludów zadecydują o ich dalszym przeznaczeniu. Bobby Cameron, przewodniczący Federacji Suwerennych Narodów Indiańskich, wcześniej podkreślał sakralne znaczenie tych przedmiotów dla uzdrowienia wspólnot.

Przekazanie odbywa się w ramach modelu „kościół-kościół”, podobnego do schematu zastosowanego przez Watykan w 2023 roku przy zwrocie Grecji fragmentów Partenonu. Profesor Uniwersytetu McGill, Gloria Bell, skomentowała, że ta decyzja jest istotnym krokiem w uznaniu suwerenności rdzennych ludów i stanowi początek autentycznego procesu uzdrawiania. Oczekuje się, że artefakty dotrą do Kanady przed końcem 2025 roku, co jest zwieńczeniem wieloletnich negocjacji i dowodem na postęp w relacjach między Stolicą Apostolską a rdzennymi społecznościami.