USA przyznają Arabii Saudyjskiej status MNNA w obliczu umowy na F-35 i inwestycji o wartości 1 biliona dolarów

18 listopada 2025 roku w Waszyngtonie, w Białym Domu, Stany Zjednoczone Ameryki oficjalnie nadały Królestwu Arabii Saudyjskiej status Głównego Sojusznika Poza NATO (Major Non-NATO Ally – MNNA). Prezydent Donald Trump ogłosił tę przełomową decyzję podczas uroczystej kolacji zorganizowanej z okazji 80. rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych między oboma państwami. Wydarzenie to było kulminacją serii spotkań szefa amerykańskiej administracji z następcą tronu Arabii Saudyjskiej, księciem Mohammedem bin Salmanem, który odwiedził Waszyngton po raz pierwszy od siedmiu lat.

Strategiczne pogłębienie partnerstwa zostało poparte znaczącymi zobowiązaniami gospodarczymi i wojskowymi. Kluczowym elementem zawartej transakcji jest zobowiązanie Arabii Saudyjskiej do zwiększenia swoich inwestycji w gospodarkę Stanów Zjednoczonych, aż do poziomu 1 biliona dolarów. Równocześnie Waszyngton wyraził zgodę na sprzedaż Rijadowi myśliwców piątej generacji F-35. Dzięki tej umowie Arabia Saudyjska stanie się drugim krajem na Bliskim Wschodzie, po Izraelu, który uzyska dostęp do tych zaawansowanych samolotów.

Przyznanie statusu MNNA, ustanowionego w 1987 roku z inicjatywy senatora Samuela Nunna, zapewnia Arabii Saudyjskiej dodatkowe preferencje wojskowe i finansowe, nie wymuszając jednocześnie przystąpienia do sojuszy militarnych. Decyzja o potencjalnej sprzedaży do 48 jednostek F-35 budzi jednak zaniepokojenie w Izraelu, dotyczące zachowania jego „jakościowej przewagi militarnej” (Qualitative Military Edge) w regionie, która była wcześniej gwarantowana przez Waszyngton. Ponadto pojawiły się obawy, że strona chińska, będąca dużym nabywcą saudyjskiej ropy, mogłaby potencjalnie uzyskać dostęp do tajnych technologii myśliwców.

Historycznie, relacje amerykańsko-saudyjskie, zapoczątkowane porozumieniem o otwarciu przedstawicielstw konsularnych 7 listopada 1933 roku i ustanowieniem pełnych stosunków dyplomatycznych w 1940 roku, zawsze opierały się na interesach strategicznych, w tym na dostawach ropy naftowej. O długiej historii współpracy wojskowej świadczy fakt, że już w 1946 roku USA ukończyły budowę bazy wojskowej Dahran na terytorium Arabii Saudyjskiej. Obecne porozumienie dotyczące bilionowych inwestycji wynosi partnerstwo gospodarcze na zupełnie nowy poziom, stając się silnym bodźcem do zacieśniania współpracy obronnej.

Oficjalni przedstawiciele obu krajów podkreślają, że ta strategiczna decyzja ma na celu wzmocnienie stabilności regionalnej oraz przeciwdziałanie wpływom innych mocarstw na Bliskim Wschodzie. Sprzedaż F-35, która może zostać zrealizowana nie wcześniej niż za 3–4 lata, po zaspokojeniu zamówień dla sojuszników europejskich, jest postrzegana jako kluczowy element w strategii geopolitycznej Waszyngtonu. Jednocześnie zauważa się, że Rijad nie wykazuje na razie gotowości do podjęcia rozmów na temat normalizacji stosunków z Izraelem, pomimo potencjalnych korzyści płynących z tej dużej transakcji obronnej.