Fundacja Wikimedia odnotowała niepokojący spadek bezpośredniego ruchu ludzkiego w okresie od marca do sierpnia 2025 roku, który wyniósł wymierne 8 procent w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Marshall Miller z Fundacji Wikimedia wskazał, że ten trend jest bezpośrednim echem dynamicznego wzrostu znaczenia generatywnej sztucznej inteligencji oraz platform społecznościowych jako pierwotnych źródeł pozyskiwania informacji. To zjawisko rysuje obraz fundamentalnej transformacji w ekosystemie wiedzy cyfrowej, gdzie rola Wikipedii ewoluuje z bycia celem podróży informacyjnej w bycie jej niewidzialnym, lecz fundamentalnym źródłem.
Istota problemu tkwi w tym, że współczesne wyszukiwarki, zasilane zaawansowanymi algorytmami, coraz częściej prezentują użytkownikom gotowe, skondensowane odpowiedzi, czerpiąc obficie z dorobku Wikipedii, lecz bez konieczności kierowania użytkownika do samej encyklopedii. Ten strategiczny paradoks polega na tym, że choć dane Wikipedii stanowią fundament dla niemal wszystkich dużych modeli językowych (LLM), czyniąc je bezcennymi dla infrastruktury cyfrowej, ich bezpośrednia widoczność dla końcowego odbiorcy maleje. Dane z Semrush sugerują jeszcze głębszy trend: ruch organiczny z wyszukiwarek do Wikipedii spadł o około 26 procent w ciągu trzech lat, od stycznia 2022 do marca 2025, co oznacza utratę 1,5 miliarda miesięcznych wizyt.
Ta zmiana w konsumpcji wiedzy stawia pod znakiem zapytania stabilność operacyjną Fundacji, ponieważ mniejsza liczba wizyt może wpłynąć na zaangażowanie wolontariuszy i stabilność darowizn, które są kluczowe dla utrzymania jakości i aktualności encyklopedii. Dodatkowo, obciążenie infrastruktury przez zautomatyzowane systemy jest odczuwalne. Analizy Fundacji wykazały, że boty wykorzystywane do zbierania danych treningowych dla AI odpowiadają za 65 procent ruchu generowanego przez najdroższe w obsłudze treści, mimo że stanowią tylko 35 procent wszystkich wyświetleń stron.
W odpowiedzi na te wyzwania, Fundacja zamierza aktywnie angażować się w nowe kanały, takie jak YouTube i TikTok, jednocześnie pracując nad ramami atrybucji dla treści wykorzystywanych przez systemy AI i wzmacniając partnerstwa z głównymi agregatorami wiedzy. W kontekście planów rocznych na lata 2025-2026, ochrona i rozwój tego globalnego zasobu wiedzy jest priorytetem, aby służył on jako „niezbędna infrastruktura ekosystemu wolnej wiedzy” do roku 2030 i później.