System PRIMA to przełom w przywracaniu wzroku u pacjentów z zanikowym zwyrodnieniem plamki żółtej

Zanikowe zwyrodnienie plamki żółtej (AMD), zwłaszcza w swojej atroficznej formie, przez długi czas było uznawane za jedną z najczęstszych przyczyn nieodwracalnej utraty widzenia centralnego, dotykając globalnie ponad 5 milionów osób. Postępujące wyczerpywanie się fotoreceptorów sprawiało, że to schorzenie, typowe dla osób starszych, było nieuleczalne. Jednakże, opracowanie bezprzewodowego systemu siatkówkowego o nazwie PRIMA, stanowi znaczący przełom technologiczny, otwierając nowe horyzonty leczenia dla tej grupy pacjentów.

Innowacyjny kompleks PRIMA został zaprojektowany w celu odtworzenia utraconych funkcji widzenia centralnego. Urządzenie to składa się z trzech współpracujących ze sobą elementów. Kluczowym komponentem jest miniaturowy, fotoelektryczny mikroczip o wymiarach zaledwie 2x2 mm, który jest wszczepiany bezpośrednio pod siatkówkę. Pacjent korzysta również ze specjalnych okularów z rozszerzoną rzeczywistością, wyposażonych w kamerę, oraz zewnętrznego procesora.

Zasada działania systemu opiera się na przekształcaniu informacji wizualnej z otoczenia w sygnały, które mogą być interpretowane przez mózg. Kamera w okularach rzutuje obraz sceny za pomocą niewidzialnego światła podczerwonego na implant. Następnie mikroczip konwertuje to światło na impulsy elektryczne. Impulsy te mają za zadanie stymulować pozostałe, zdrowe komórki nerwowe siatkówki, omijając uszkodzone fotoreceptory.

Skuteczność tej technologii została potwierdzona w międzynarodowym badaniu klinicznym, którego szczegółowe wyniki opublikowano 20 października 2025 roku w prestiżowym czasopiśmie New England Journal of Medicine. Analiza danych 32 uczestników po 12 miesiącach obserwacji wykazała imponujące rezultaty: 26 osób odnotowało znaczną poprawę ostrości wzroku, a 27 pacjentów ponownie zyskało zdolność do czytania liter i cyfr. Średnio, uczestnicy osiągnęli postęp równoważny zwiększeniu o 25 liter na standardowej tablicy, co odpowiada poprawie o około pięć linii. Warto podkreślić, że ponad 80% badanych poprawiło wzrok o minimum 10 pozycji. Średni wiek pacjentów biorących udział w badaniu, prowadzonym w 17 ośrodkach w pięciu krajach europejskich, wynosił 78,9 lat.

Profesor José-Alain Sahel, dyrektor Instytutu Wzroku UPMC i jeden z wiodących autorów badania, stwierdził, że jest to pierwszy przypadek, gdy próba przywrócenia wzroku osiągnęła tak przekonujące wyniki u tak dużej liczby osób. Chociaż odnotowano pewne skutki uboczne, takie jak przejściowe podwyższenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, większość z nich szybko ustąpiła. Badacze doszli do wniosku, że potencjalne korzyści terapeutyczne znacznie przewyższają ryzyko. Jak zaznaczył okulista Mahi Mukit, kluczowa dla sukcesu jest intensywna rehabilitacja, niezbędna do przestawienia percepcji mózgu na nowe sygnały elektryczne. Technologia ta, bazująca na pracach profesora Daniela Palankera ze Stanford University, stanowi zmianę paradygmatu w leczeniu późnych stadiów AMD, oferując realną szansę na odzyskanie części widzenia centralnego i zwiększenie autonomii życiowej pacjentów.