Dwunasta anomalia komety międzygwiezdnej 3I/ATLAS rzuca wyzwanie nauce

Kometa 3I/ATLAS, będąca trzecim zaobserwowanym w historii obiektem międzygwiezdnym, nieustannie dostarcza naukowcom nowych, intrygujących zagadek i stawia pod znakiem zapytania dotychczasowe modele kometarne. Odkryta 1 lipca 2025 roku przez obserwatorium ATLAS w Chile, ta kosmiczna przybyszka z głębin Wszechświata od samego początku wykazywała nietypowe zachowanie, które wymykało się standardowym klasyfikacjom. Jej hiperboliczna trajektoria jednoznacznie potwierdziła pozasłoneczne pochodzenie, co czyni ją fascynującym celem badań. Co więcej, szacowany wiek obiektu, sięgający imponujących 7,5 miliarda lat, pozwala uznać ją za niemal rówieśnicę młodego Wszechświata. Jednak prawdziwą sensację wywołały nie jej odległe korzenie, lecz seria niewytłumaczalnych cech jej aktywności i budowy.

Kulminacją serii niezwykłych zdarzeń była dwunasta z kolei anomalia, zarejestrowana w dniach 8 i 9 listopada 2025 roku. Astronomowie zaobserwowali wtedy wąsko ukierunkowane strumienie gazu i pyłu, które rozciągały się od jądra komety na odległość przekraczającą milion kilometrów. Unikalność tego zjawiska polegała na tym, że te dżety zachowywały idealnie prostoliniowy kształt, co było sprzeczne z ustalonym okresem obrotu komety wokół własnej osi, wynoszącym 16,16 godziny. Naturalna rotacja powinna była nieuchronnie zakręcić te wyrzuty w spiralę, ale z niewiadomych przyczyn tak się nie stało.

„Utrzymanie wyraźnego kształtu tych strumieni, poruszających się z prędkością około 400 metrów na sekundę, nasuwa myśl o działaniu stabilizujących mechanizmów” – skomentował astrofizyk Avi Loeb z Uniwersytetu Harvarda. Dodał, że „nie dowodzi to, ale też nie wyklucza ich możliwego pochodzenia technogenicznego”. Rosyjski astronom Aleksander Kisielew proponuje alternatywne wyjaśnienie, łącząc to zjawisko ze złożoną strukturą gazowo-pyłowego „antychwosta”, skierowanego w stronę Słońca – co stanowi kolejną osobliwość w zachowaniu komety 3I/ATLAS.

Wcześniejsze obserwacje również obfitowały w niespodzianki. 24 października 2025 roku radioteleskop MeerKAT zarejestrował co prawda linie absorpcyjne rodników hydroksylowych, co jest klasycznym wskaźnikiem obecności komet. Niemniej jednak, późniejsze analizy ujawniły cały katalog odstępstw od standardowych parametrów kometarnych. Wśród nich znalazły się: anomalnie wysoki stosunek niklu do cyjanku, niezwykle niska zawartość wody, która wynosiła zaledwie 4% całkowitej masy, oraz niewytłumaczalne przyspieszenie niegrawitacyjne. Co szczególnie intrygujące, po przejściu przez peryhelium 29 października 2025 roku w odległości 210 milionów kilometrów od Słońca, obiekt nie uległ dezintegracji ani fragmentacji, co często ma miejsce w przypadku jąder lodowych poddanych silnemu promieniowaniu słonecznemu. Ta niespodziewana wytrzymałość dodatkowo pogłębia tajemnicę 3I/ATLAS.

Obserwacje zaplanowane na 19 grudnia 2025 roku, które mają zostać przeprowadzone za pomocą kosmicznych teleskopów „Hubble” i „James Webb”, być może w końcu rzucą światło na naturę tego unikalnego obiektu i pomogą rozwikłać zagadkę jego stabilności. Tymczasem 3I/ATLAS, bezpiecznie oddalając się od Ziemi na dystans 1,8 jednostki astronomicznej, kontynuuje swoją podróż przez Układ Słoneczny, pozostawiając naukowcom bezprecedensowy zbiór danych i pytań do rozwiązania.