W regionie La Libertad w Peru, na stanowisku archeologicznym Puémape, dokonano niezwykłego odkrycia. Archeolodzy natrafili na szczątki co najmniej 14 osób, których wiek szacuje się na około 400 rok p.n.e. Znaleziska te rzucają nowe światło na praktyki pogrzebowe i wierzenia kultury Salinar, która rozwijała się na północnym wybrzeżu Peru między około 500 a 100 rokiem p.n.e., stanowiąc pomost między kulturami Chavín i Moche.
Odnalezione ciała spoczywały twarzą w dół, z rękami związanymi za plecami. Niektóre z nich nosiły ślady przemocy, takie jak złamania czy uderzenia, co może sugerować praktyki rytualnych ofiar lub pochówki po konfliktach. Dyrektor Programu Archeologicznego Chicama, Henry Tantaleán, sugeruje, że ułożenie ciał może wskazywać na to, iż świątynia w Puémape była wykorzystywana jako święte miejsce do kontaktu z przodkami. Jest to zgodne z szerszym kontekstem kulturowym Salinar, gdzie pochówki często zawierały dary w postaci żywności, ceramiki, a nawet wyrobów ze złota, co świadczy o wierze w życie pozagrobowe.
Badania ujawniły, że świątynia była użytkowana nieprzerwanie przez ponad 3000 lat, począwszy od około 2200 roku p.n.e. Choć początkowo łączono ją z kulturą Cupisnique, różnice architektoniczne mogą wskazywać na równoległe lub późniejsze fazy rozwoju. Kultura Salinar, odkryta przez Rafaela Larco Hoyle'a w 1941 roku, charakteryzowała się przejściem od czarnej ceramiki do czerwonej z białymi zdobieniami, często przedstawiającymi motywy geometryczne, zwierzęce i ludzkie. W tym okresie rozwinęły się również systemy irygacyjne, zwiększając obszary upraw, a także zaczęto stosować camelidy jako zwierzęta juczne i źródło wełny oraz mięsa, co było znaczącym krokiem w organizacji społecznej i gospodarczej.
Odkrycia w Puémape pogłębiają naszą wiedzę o starożytnych peruwiańskich praktykach pogrzebowych i rytualnych. Podkreślają one znaczenie Puémape jako centrum ceremonialnego i pielgrzymkowego na północnym wybrzeżu Peru. Warto zaznaczyć, że okres Salinar był czasem niepokojów społecznych i walk o ziemię, co skłoniło ludność do budowy ufortyfikowanych osiedli, takich jak Cerro Arena w dolinie Moche, które zajmowało około 2 km kwadratowych i zawierało pozostałości domów mieszkalnych oraz ośrodków kultu. Te odkrycia stanowią cenne uzupełnienie naszej wiedzy o złożonej historii prekolumbijskiego Peru, ukazując ciągłość i transformację wierzeń oraz praktyk na przestrzeni wieków.