Archeolodzy w Boliwii odkryli ruiny starożytnej świątyni należącej do cywilizacji Tiwanaku, która istniała między 500 a 1000 rokiem n.e. Budowla, nazwana Palaspata, znajduje się w gminie Caracollo, około 215 kilometrów na południowy wschód od głównego stanowiska Tiwanaku. Odkrycie to poszerza wiedzę o zasięgu i wpływach tej kultury, która poprzedzała Imperium Inków.
Kompleks Palaspata ma wymiary około 125 na 145 metrów i składa się z 15 prostokątnych pomieszczeń otaczających centralny, zagłębiony dziedziniec. Architektura świątyni, w tym tarasowa platforma i dziedziniec, wykazuje podobieństwa do innych struktur Tiwanaku, zwłaszcza tych z regionu jeziora Titicaca. Znalezione fragmenty ceremonialnych pucharów (keru) sugerują, że świątynia mogła być miejscem ceremonii i zgromadzeń. Obecność fragmentów naczyń do spożywania chichy, napoju z kukurydzy, wskazuje na istnienie rozległych sieci handlowych, ponieważ kukurydza nie była uprawiana na dużych wysokościach, gdzie położona jest świątynia.
Strategiczne położenie Palaspata na przecięciu szlaków handlowych łączących region jeziora Titicaca, Altiplano i doliny Cochabamby sugeruje, że świątynia mogła pełnić funkcję centrum kontroli i wymiany między różnymi ekosystemami. Odkrycie to podważa wcześniejsze przekonania o ograniczonym zasięgu wpływów Tiwanaku do regionu jeziora Titicaca, wskazując na bardziej rozległą i zorganizowaną obecność państwową w Andach.
Wykorzystując nowoczesne technologie, takie jak zdjęcia satelitarne i drony, archeolodzy zidentyfikowali i zrekonstruowali układ przestrzenny stanowiska. Badania wskazują, że układ świątyni był zorientowany astronomicznie, co świadczy o zaawansowanej wiedzy astronomicznej cywilizacji Tiwanaku i jej powiązaniu z praktykami religijnymi i politycznymi. Odkrycie to dostarcza dowodów na inwestycje państwowe w infrastrukturę na obszarach peryferyjnych i może stanowić przykład sposobu, w jaki wczesne państwa andyjskie projektowały swoją władzę poprzez monumentalne centra rytualne.
Cywilizacja Tiwanaku, której szczyt rozwoju przypadał na lata 500-900 n.e., wywarła znaczący wpływ na region. Odkrycie Palaspata stanowi ważny krok w uzupełnianiu wiedzy o tej kulturze, podkreślając jej złożoną strukturę społeczną, regionalne oddziaływanie i strategiczne podejście do zarządzania terytorium.