Rzadki gość przybywający z głębin kosmosu, obiekt międzygwiezdny 3I/ATLAS, stanowi obecnie przedmiot intensywnych badań. Został on po raz pierwszy zarejestrowany przez system teleskopów ATLAS zlokalizowany w Chile w dniu 1 lipca 2025 roku. Jego pojawienie się w naszym układzie słonecznym oferuje bezcenną szansę na zgłębienie wiedzy o materii i składzie ciał niebieskich, które uformowały się w odległych, pozasłonecznych systemach gwiezdnych.
Najważniejszym momentem w jego podróży było osiągnięcie peryhelium – punktu najbliższego Słońcu – co nastąpiło 29 października 2025 roku. W tym krytycznym momencie kometa znajdowała się w odległości około 203 milionów kilometrów od naszej gwiazdy, co odpowiada w przybliżeniu 1,36 jednostki astronomicznej. Niestety, położenie obiektu za Słońcem, w blasku słonecznym, stworzyło poważne utrudnienia dla bezpośrednich obserwacji prowadzonych z Ziemi, skutecznie ukrywając go przed naszym wzrokiem.
3I/ATLAS jest zaledwie trzecim potwierdzonym wędrowcem międzygwiezdnym, który odwiedził nasz układ, idąc śladami 1I/'Oumuamua (zaobserwowanego w 2017 roku) oraz 2I/Borisov (z 2019 roku). Wyróżnia go największa ekscentryczność orbity spośród wszystkich znanych ciał międzygwiezdnych, co dobitnie świadczy o jego unikatowej trajektorii. Szacuje się, że średnica jądra 3I/ATLAS wynosi od 10 do 20 kilometrów, co czyni go stosunkowo dużym obiektem w tej klasie kosmicznych przybyszów.
Wokół 3I/ATLAS narosły pewne kontrowersje i hipotezy. Niektórzy badacze, w tym astrofizyk z Harvardu, Avi Loeb, sugerowali możliwość wystąpienia tak zwanego „Manewru Zacienienia” lub manewru Obertha, polegającego na wykorzystaniu grawitacji Słońca do celowej zmiany trajektorii obiektu. Jednakże, z uwagi na brak możliwości bezpośredniego monitorowania w czasie peryhelium, weryfikacja tej intrygującej tezy pozostaje kwestią przyszłości. Większość ekspertów, w tym przedstawiciele NASA, utrzymuje, że zachowanie obiektu jest w pełni zgodne z naturalnymi procesami zachodzącymi w przypadku komet międzygwiezdnych.
Mimo chwilowej niewidoczności, społeczność naukowa z niecierpliwością oczekuje na wznowienie obserwacji. Europejska sonda kosmiczna JUICE (Jupiter Icy Moons Explorer) ma rozpocząć śledzenie 3I/ATLAS już 2 listopada 2025 roku, gdy obiekt zacznie oddalać się od Słońca. Amerykański statek Europe Clipper również może zostać zaangażowany w analizę jonowego warkocza komety. Naukowcy z nadzieją patrzą na początek grudnia 2025 roku, kiedy to kometa, oddalając się od Słońca, ponownie odsłoni swoje tajemnice teleskopom naziemnym.
Zainteresowanie 3I/ATLAS jest dodatkowo podsycane przez jego nietypowe cechy fizyczne. Wcześniej zaobserwowano tak zwany „antywarkocz”, który był skierowany w stronę Słońca, co jest sprzeczne ze standardową dynamiką strumieni pyłowych. Co więcej, analiza spektralna ujawniła emisję tetrakarbonylku niklu – substancji, która dotychczas była kojarzona raczej z procesami technogenicznymi. Maksymalne zbliżenie do Ziemi przewidywane jest na 19 grudnia 2025 roku. W tym dniu dystans wyniesie około 270 milionów kilometrów, co stanowi 1,8 ± 0,1 jednostki astronomicznej.