Naukowcy z Politechniki Federalnej w Zurychu i Uniwersytetu w Bernie wskazują na niepokojący trend wzrostu liczby burz typu superkomórkowego wzdłuż północnych stoków Alp. Te potężne, rotujące zjawiska atmosferyczne, znane z generowania silnych wiatrów, ulewnych deszczy, gradu i potencjalnie tornad, stanowią coraz większe zagrożenie dla rolnictwa, infrastruktury oraz bezpieczeństwa ludzi.
Badania sugerują, że przy wzroście globalnej temperatury o 3 stopnie Celsjusza, częstotliwość występowania superkomórek w tym regionie może wzrosnąć nawet o 50%. W całej Europie prognozuje się wzrost liczby tych zjawisk o około 11%. Superkomórki, choć rzadsze w Europie niż w Ameryce Północnej, są odpowiedzialne za znaczną część szkód meteorologicznych i strat finansowych. W 2023 roku silne burze były najdroższym rodzajem klęski żywiołowej na świecie, generując straty ubezpieczeniowe na poziomie blisko 55 miliardów euro. W Polsce również obserwuje się stopniowy wzrost liczby burz, a w sezonie letnim 2025 roku odnotowano zniszczenia spowodowane przez superkomórki, m.in. w okolicach Żywca, Rozprzy czy Tarnowa.
Nowy model klimatyczny o wysokiej rozdzielczości, opracowany przez szwajcarskich naukowców, z powodzeniem przewidział występowanie burz superkomórkowych w latach 2016-2021. Badania te, opublikowane w „Science Advances”, podkreślają znaczenie precyzyjnego modelowania dla poprawy systemów wczesnego ostrzegania i zwiększenia odporności na skutki zmian klimatu. W Europie, szczególnie w regionie alpejskim, ale także w Europie Środkowej i Wschodniej, prognozuje się wzrost liczby tych zjawisk.
Superkomórki burzowe charakteryzują się obecnością wirującego słupa powietrza zwanego mezocyklonem, który nadaje im niezwykłą siłę i trwałość, pozwalając na utrzymywanie się przez wiele godzin. Powstają one w specyficznych warunkach atmosferycznych, obejmujących ciepłe i wilgotne powietrze przy powierzchni ziemi, chłodniejsze powietrze na wyższych poziomach oraz zmienny kierunek i prędkość wiatru wraz z wysokością (uskok wiatru). Wzrost temperatury i wilgotności powietrza, będący konsekwencją zmian klimatycznych, sprzyja gromadzeniu się energii w atmosferze, co przekłada się na częstsze i potencjalnie silniejsze burze.
Ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak grad wielkości piłki golfowej czy wiatr o prędkości bliskiej 100 km/h, jakie wystąpiły w Rimini i Rawennie we Włoszech w sierpniu 2024 roku, a także we Francji w departamencie Loary z gradem o średnicy do 6 cm, pokazują skalę potencjalnych zniszczeń. Te zdarzenia podkreślają potrzebę przygotowania się rolników, służb ratowniczych i ubezpieczycieli na nadchodzące zmiany. Zmiany klimatyczne stanowią wyzwanie dla rolnictwa, które jest szczególnie narażone na skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak powodzie, susze czy właśnie intensywne burze. Adaptacja w rolnictwie, obejmująca edukację i wdrażanie odpornych metod upraw, jest kluczowa dla zapewnienia stabilności produkcji żywności w zmiennych warunkach klimatycznych.