Przelot międzygwiezdnej komety 3I/ATLAS w pobliżu Marsa w październiku 2025 roku został okrzyknięty kluczowym wydarzeniem astronomicznym. Umożliwił on naukowcom rzadką sposobność do dogłębnego zbadania obiektu, który przybył do naszego Układu Słonecznego z innej galaktycznej przestrzeni. Kometa, po raz pierwszy zaobserwowana 1 lipca 2025 roku, osiągnęła największe zbliżenie do Czerwonej Planety 3 października 2025 roku. Odległość ta wynosiła mniej niż 30 milionów kilometrów. To wyjątkowe sąsiedztwo pozwoliło na aktywne zaangażowanie szeregu sond orbitalnych, w tym należącego do NASA Mars Reconnaissance Orbiter (MRO), a także europejskich Mars Express oraz ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO), w celu zebrania bezcennych danych.
Mimo intensywności i skoordynowania działań obserwacyjnych, publikacja pełnych wyników badań napotkała na pewne trudności i opóźnienia, częściowo wynikające z czasowego zawieszenia pracy rządu Stanów Zjednoczonych. W tym okresie oczekiwania, w środowisku naukowym pojawiła się kontrowersyjna teza. Astronom z Uniwersytetu Harvarda, Avi Loeb, publicznie zasugerował możliwość technologicznego pochodzenia komety. Ocenił on prawdopodobieństwo, że 3I/ATLAS nie jest wyłącznie naturalnym ciałem niebieskim, w przedziale od 30 do 40 procent. Loeb przedstawił scenariusz, w którym mamy do czynienia z rodzajem „konia trojańskiego” – artefaktu technologicznego sprytnie maskującego się jako kometa. To odważne stwierdzenie natychmiast przeniosło dyskusję naukową na płaszczyznę potencjalnego zagrożenia i bezpieczeństwa planetarnego.
Zgodnie z aktualnymi kalkulacjami trajektorii, 3I/ATLAS nieprzerwanie zmierza w głąb Układu Słonecznego. Osiągnie ona peryhelium, czyli punkt najbliższy naszej gwieździe, w okolicach 30 października 2025 roku. W tym krytycznym momencie kometa przemknie w odległości około 1,4 jednostki astronomicznej, co przekłada się na mniej więcej 210 milionów kilometrów. Stanowisko ogólnego konsensusu naukowego, ustalone na dzień 9 października 2025 roku, pozostaje w trybie oczekiwania na ostateczną i spójną interpretację wszystkich zgromadzonych danych. Zanim to nastąpi, Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) już teraz koncentruje się na przyszłych inicjatywach badawczych.
Wstępne obserwacje, które zostały przeprowadzone przez orbitery ESA między 1 a 7 października, pozwoliły na zarejestrowanie obrazów komy obiektu – rozmytej otoczki gazu i pyłu. Niestety, z uwagi na znaczną odległość oraz ograniczenia techniczne związane z ekspozycją, jądro komety pozostaje poza zasięgiem szczegółowej analizy. Choć pełne dane z marsjańskich sond są wciąż analizowane, naukowcy mają nadzieję na uzyskanie dodatkowych, przełomowych informacji w nadchodzących miesiącach.
Kolejna istotna szansa na dogłębne zbadanie 3I/ATLAS pojawi się w listopadzie 2025 roku, kiedy kometa minie już peryhelium. Wówczas misja Juice, pierwotnie zaprojektowana do badania Jowisza i jego księżyców, może zostać wykorzystana do rzucenia światła na jej faktyczną naturę i skład chemiczny. Ustalenie tych kluczowych parametrów jest absolutnie niezbędne do udzielenia odpowiedzi na pytanie o jej pochodzenie. Co więcej, długoterminowa strategia badawcza społeczności kosmicznej obejmuje planowany na 2029 rok start misji Comet Interceptor, której głównym zadaniem będzie szczegółowe badanie właśnie takich międzygwiezdnych intruzów. Jest to dowód na to, że naukowcy traktują poznanie kosmicznych prawidłowości jako priorytet.