Najnowsze badania naukowe, przeprowadzone przez Uniwersytet Helsiński i opublikowane w czasopiśmie Nature Communications w sierpniu 2025 roku, wskazują na znaczące przemiany w populacjach motyli w całej Finlandii. Analiza ponad 224 000 obserwacji motyli z dwóch 30-letnich okresów badawczych wykazała dominację gatunków preferujących cieplejszy klimat, co jest bezpośrednim skutkiem globalnego ocieplenia.
Badanie ujawniło, że w północnej Finlandii obserwuje się zanikanie gatunków przystosowanych do chłodniejszych warunków, podczas gdy południowe regiony kraju doświadczają napływu nowych, ciepłolubnych gatunków. Tempo tych zmian jest dwukrotnie szybsze na północy w porównaniu do południa. Ta przyspieszona transformacja sprawia, że północna bioróżnorodność Finlandii staje się szczególnie podatna na negatywne skutki ocieplenia klimatu, co może prowadzić do kaskadowych zmian w funkcjonowaniu ekosystemów.
Dr Emilie Ellis z Uniwersytetu Helsińskiego, wiodąca autorka badania, podkreśliła, że "Tempo zmian w składzie społeczności motyli było dwukrotnie szybsze na północy niż na południu". Te ustalenia wpisują się w szerszy kontekst zmian klimatycznych obserwowanych w regionach nordyckich i arktycznych, gdzie ocieplenie postępuje szybciej niż średnio na świecie. Badania sugerują, że rzeczywisty wpływ ocieplenia na faunę może być niedoszacowany, ponieważ zmiany te mogą być maskowane przez inne czynniki ekologiczne.
Oprócz zmian klimatycznych, istotną rolę w kształtowaniu społeczności motyli odgrywają również zmiany w użytkowaniu gruntów, co podkreślają analizy Uniwersytetu Helsińskiego. Skuteczne strategie ochrony bioróżnorodności muszą zatem uwzględniać oba te czynniki. Przykładem specyficznej reakcji na ocieplenie jest ćma sosnówka (Panolis flammea), której zasięg występowania w Finlandii przesuwa się na północ o około 50 lat szybciej, niż przewidywano.
Skutki tych zmian wykraczają poza populacje motyli. Badania Uniwersytetu w Oulu wykazały, że zmiany w liczebności motyli mają znaczący wpływ na populacje ptaków owadożernych, szczególnie w północnej Finlandii. W regionach tych, ze względu na prostsze sieci pokarmowe i silniejsze wahania liczebności owadów, ptaki są bardziej zależne od sezonowej dostępności motyli.
Odkrycia te mają głębokie implikacje dla polityki ochrony przyrody. Zrozumienie, gdzie i w jaki sposób zespoły gatunków są najbardziej narażone, pozwala na bardziej precyzyjne ukierunkowanie zasobów. Strategie mogą obejmować ochronę siedlisk dostosowaną do potrzeb gatunków zanikających na północy. Konieczne jest również dalsze monitorowanie i badania, aby śledzić te dynamiki w miarę postępującego ocieplenia klimatu Finlandii. Motyle stanowią w tym kontekście cenne studium przypadku, ukazujące, jak zmiany klimatyczne przekształcają społeczności biologiczne i wpływają na delikatną równowagę ekosystemów.