Zjawisko przyciągania kotów do wyznaczonych kwadratowych przestrzeni jest fascynującym aspektem kociej psychiki, wynikającym z ich instynktów i sposobu postrzegania świata. Biolożka Julia Mihatsch sugeruje, że koty opierają się na kontrastach w otoczeniu, aby się w nim odnaleźć. Kwadrat, jako wyraźnie zaznaczona forma, stanowi dla nich czytelny sygnał, odcinający się od jednolitej powierzchni podłogi. Koty, które reagują silniej na zmiany i kontrasty niż na kolory, są naturalnie przyciągane przez takie wizualne "wyspy".
Kluczowym czynnikiem jest wrodzona potrzeba bezpieczeństwa i poszukiwania schronienia. W naturze koty wybierają miejsca oferujące osłonę i jednocześnie umożliwiające obserwację otoczenia. Kwadrat, nawet będąc umowną granicą na podłodze, może podświadomie aktywować ten instynkt, dając kotu poczucie zdefiniowanej, bezpiecznej przestrzeni. Jest to rodzaj "wirtualnego pudełka", które zaspokaja potrzebę zamknięcia, nawet bez fizycznych ścian.
Temperatura odgrywa również istotną rolę. Koty, posiadając wyższą temperaturę ciała niż ludzie, często poszukują chłodniejszych miejsc, aby się schłodzić, zwłaszcza w cieplejsze dni. Gładkie, twarde powierzchnie, takie jak płytki ceramiczne, doskonale przewodzą chłód, co czyni je atrakcyjnymi dla kotów szukających ulgi od upału. Kwadratowa "strefa" może być więc po prostu najprzyjemniejszym termicznie miejscem w danym momencie.
To zachowanie nie jest nowością. Już w 2017 roku trend filmowania kotów w kwadratach, często tworzonych z taśmy, zyskał ogromną popularność w mediach społecznościowych, co potwierdzają liczne doniesienia z tamtego okresu. Choć nie wszystkie koty reagowały na ten eksperyment, wielu z nich wykazywało wyraźne zainteresowanie wyznaczonymi obszarami. Badania naukowe z 2021 roku, opublikowane w czasopiśmie Applied Animal Behaviour Science, potwierdziły, że koty reagują na kwadraty, w tym na iluzoryczne kontury, traktując je podobnie jak rzeczywiste zamknięte przestrzenie. Badania te sugerują, że koty wykazują podatność na iluzoryczne kontury, co jest prawdopodobnie związane z ich zdolnością do nawigacji w środowisku.
Podsumowując, skłonność kotów do zajmowania wyznaczonych kwadratów jest złożonym zjawiskiem, wynikającym z ich sposobu postrzegania otoczenia opartego na kontrastach, głęboko zakorzenionego instynktu poszukiwania bezpiecznych, zamkniętych przestrzeni oraz potrzeby termoregulacji. Te proste, geometryczne formy stają się dla nich punktem odniesienia, oferującym poczucie bezpieczeństwa, komfortu i stymulacji, zgodnej z ich naturalnymi potrzebami.