Bikram Biruli, 29-letni badacz pochodzący z wioski Adivasi Ho Matkam Sahi, położonej w dystrykcie Mayurbhand w stanie Odisha, zdobył szerokie uznanie za swoje innowacyjne podejście do ratowania języka Ho. Wykorzystał on najnowsze osiągnięcia technologii sztucznej inteligencji (AI), aby zapewnić przetrwanie tego starożytnego dziedzictwa. Ta praca jest wymownym przykładem na to, jak współczesne narzędzia cyfrowe mogą skutecznie wspierać i chronić tradycje kulturowe.
We wrześniu 2025 roku Biruli obronił doktorat w Kalinga Institute of Social Sciences (KiSS) w Odishie. Jest to historyczny moment, ponieważ stał się on pierwszym naukowcem z plemienia Ho, który wykorzystał potencjał sztucznej inteligencji w celu lingwistycznej konserwacji.
Inicjatywa Birulego miała głęboko osobiste korzenie. Wspominał czasy, gdy jako pasterz bydła, uczył się ojczystego języka, zapisując słowa kredą na tablicy. To wczesne, głębokie zanurzenie w kulturę plemienną ukształtowało fundament jego przełomowego przedsięwzięcia. Jego głównym celem było doprowadzenie do sytuacji, w której słowa jego ludu mogłyby być rozpoznawane przez maszyny z taką samą łatwością, jak angielski czy hindi.
Język Ho, będący częścią rodziny austroazjatyckiej, jest używany przez około 1,4 miliona osób, głównie w stanach Jharkhand i Odisha, według danych ze spisu powszechnego z 2011 roku. Choć w 2011 roku w Jharkhand otrzymał on miano „drugiego języka urzędowego”, wciąż brakuje mu najważniejszego zabezpieczenia prawnego – nie został wpisany do Ósmej Listy Konstytucji Indii. Ten brak formalnego uznania na najwyższym szczeblu państwowym jest poważnym problemem. Dla społeczności Ho ich język to coś więcej niż środek komunikacji; jest on kluczowy dla ich tożsamości, przetrwania i zachowania pamięci historycznej.
W trakcie realizacji badań doktoranckich Biruli skonstruował zaawansowany model sztucznej inteligencji, którego działanie opierało się na trzech fundamentalnych filarach. Zastosował on system automatycznego rozpoznawania mowy (ASR), umożliwiający przekształcanie wypowiedzi w języku Ho na formę tekstową. Ponadto, wykorzystał mechanizm rozpoznawania nazwanych jednostek (Entity Recognition) do precyzyjnej kategoryzacji różnych typów słów oraz tagowanie części mowy (POS Tagging) w celu dogłębnej analizy struktur gramatycznych języka. Aby wytrenować ten model, przetworzono imponujący zbiór około 20 000 zdań w języku Ho. Co istotne, wszystkie te dane zostały zapisane przy użyciu unikalnego alfabetu Warang Kshiti. System pisma Warang Kshiti, będący dziełem Lako Bodry, jest historycznie i kulturowo preferowany przez użytkowników języka Ho, którzy stawiają go wyżej niż adaptacje oparte na Devanagari czy alfabecie łacińskim.
Osiągnięcie Birulego stanowi zdecydowaną ripostę na utrwalone stereotypy dotyczące języków plemiennych, jednocześnie znacząco podnosząc ich rangę w cyfrowym świecie. Naukowiec zamierza teraz wystąpić do Ministerstwa Spraw Plemiennych Indii z formalną propozycją wdrożenia opracowanego przez siebie modelu AI do oficjalnych, państwowych platform cyfrowych. Jego ambicją jest, aby język Ho został zintegrowany z kluczowymi narzędziami, takimi jak aplikacja Adi Vaani, która już teraz wspiera inne języki plemienne, w tym Gondi, Bhili, Mundari i Santali. Ponadto, dąży do włączenia Ho do globalnego narzędzia Google Translate. Sukces tego przedsięwzięcia ma potencjał, by ustanowić ważny precedens. Zapewnienie cyfrowej widoczności i godności językom plemiennym w Indiach otworzy nowe, szerokie horyzonty dla ich efektywnego przekazywania kolejnym pokoleniom, gwarantując, że dziedzictwo językowe nie zaginie w erze cyfrowej.