Recente spanningen binnen de NAVO, aangewakkerd door uitspraken van de Amerikaanse president Donald Trump, hebben de uiteenlopende opvattingen over financiële bijdragen aan collectieve veiligheid blootgelegd. De kern van het geschil betreft de waarschuwing van Trump dat Spanje uit het bondgenootschap gezet zou kunnen worden als het land de defensie-uitgaven na de top van juni 2025 niet fors zou verhogen. Deze botsing van standpunten illustreert de verschillende manieren waarop naties de balans zien tussen nationale sociale prioriteiten en de verplichtingen jegens de alliantie.
De aanleiding voor de confrontatie is de afspraak die naar verluidt tijdens de NAVO-bijeenkomst in Den Haag werd gemaakt, waarbij de 32 lidstaten overeenkwamen de defensie-uitgaven tegen 2035 op te schroeven van 2% naar 5% van het Bruto Binnenlands Product (BBP). President Trump identificeerde Spanje specifiek als een 'late deelnemer' zonder excuus om dit streefcijfer niet te halen, en noemde het weigeren van de 5%-toezegging 'vreselijk'. Hij suggereerde zelfs dat de VS Spanje in een handelsdeal 'twee keer zoveel zou laten betalen' als compensatie voor de vermeende onderinvestering.
Premier Pedro Sánchez van Spanje daarentegen, die in gesprek was met de Finse president Alexander Stubb, handhaaft het standpunt dat het huidige defensiebudget 'voldoende, realistisch en verenigbaar met de welvaartsstaat' van het land is. Spanje heeft in plaats daarvan met de NAVO een akkoord bereikt om vrijgesteld te worden van de strikte 5%-doelstelling, met een toezegging van 2,1% van het BBP. Premier Sánchez benadrukt dat de focus moet liggen op de kwaliteit van de bestedingen, niet louter op de kwantiteit, en beschouwt een sprong naar 5% als disproportioneel en strijdig met sociale investeringen.
Dit conflict legt een diepere dynamiek bloot over de interpretatie van gedeelde verantwoordelijkheid binnen het bondgenootschap. Terwijl de ene partij een uniforme, kwantitatieve maatstaf als teken van loyaliteit ziet, beschouwt de andere natie haar soevereine recht om middelen in te zetten op een manier die aansluit bij haar unieke interne balans. NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte lijkt deze flexibele benadering voor Spanje te hebben erkend, waarbij de inspanningen in 2029 opnieuw geëvalueerd zullen worden op basis van de strategische situatie. Spanje's defensie-uitgaven waren vorig jaar met naar schatting 1,28% van het BBP de laagste binnen de alliantie. De uitkomst van deze discussie zal bepalen of de alliantie kiest voor strikte naleving van een cijfer of voor een meer genuanceerde erkenning van de individuele capaciteiten en nationale prioriteiten van haar leden.