De Indiase maanmissie Chandrayaan-2 heeft een baanbrekende wetenschappelijke prestatie geleverd. Voor de allereerste keer in de geschiedenis is de directe impact van een krachtige uitbarsting van de zon, een zogenaamde Coronale Massa-uitstoot (CME), op de ijle buitenste atmosfeer van de Maan vastgelegd. Deze cruciale gebeurtenis, die plaatsvond op 10 mei 2024, levert onomstotelijke empirische gegevens op over hoe hemellichamen zonder sterke atmosferische of magnetische bescherming reageren op dergelijke intense zonne-erupties.
Het instrument aan boord van de orbitale module, de CHACE-2 (Chandra's Atmospheric Composition Explorer-2), speelde hierin een sleutelrol. Dit apparaat registreerde een plotselinge en aanzienlijke toename in de dichtheid en de totale druk van de exosphere aan de dagzijde van de Maan, precies op het moment dat de wolk van zonneplasma insloeg. Volgens de Indiase Organisatie voor Ruimteonderzoek (ISRO) steeg de concentratie van neutrale atomen en moleculen in deze extreem dunne omhulling met meer dan een orde van grootte ten opzichte van de normale metingen.
Dit waargenomen fenomeen biedt directe bevestiging voor theoretische modellen die tot nu toe nog geen empirische onderbouwing hadden. Het mechanisme is helder: de inkomende zonneplasma stoot de atomen van het maanoppervlak (regoliet) met grote kracht 'weg', wat resulteert in een tijdelijke en aanzienlijke verrijking van de exosphere. Omdat de Maan geen globaal magnetisch veld bezit dat als schild kan dienen, fungeert zij als een uniek, natuurlijk laboratorium. Hierdoor kunnen wetenschappers de precieze effecten van zonneactiviteit op onbeschermde, luchtloze hemellichamen bestuderen.
Het ontbreken van een dichte atmosfeer zorgt ervoor dat de deeltjes van de zonnewind en de uitstoot ongehinderd kunnen interageren met het maanoppervlak. Deze gedetailleerde waarneming, waarvan de bevindingen werden gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Geophysical Research Letters op 16 augustus 2025, verdiept ons inzicht in de dynamiek van de ruimte rondom de Maan.
Deze ontdekking heeft directe en cruciale praktische implicaties voor de planning van toekomstige langdurige missies naar de Maan, zoals het Artemis-programma en de bouw van permanente bases. Ingenieurs en ontwerpers van toekomstige maanbases moeten nu nauwkeuriger rekening houden met de risico's die gepaard gaan met de tijdelijke, maar significante, veranderingen in de omgeving veroorzaakt door CME's. Op Aarde worden zonne-evenementen doorgaans geassocieerd met verstoringen van satellietcommunicatie en stroomnetwerken. Op de Maan echter, wordt de directe impact op het oppervlak en de uiterst dunne 'atmosfeer' een meetbare risicofactor die de veiligheid en levensduur van de infrastructuur beïnvloedt.
De technische triomf van Chandrayaan-2, die in 2019 werd gelanceerd, is hiermee bevestigd. Hoewel de Vikram-lander in september 2019 verloren ging, blijft de orbiter naar behoren functioneren. De nauwkeurigheid van de wetenschappelijke berekeningen wordt onderstreept door deze nieuwe data. De verkregen informatie vormt een solide basis voor het evalueren van stralingsgevaren en de interactie van deeltjes met de toekomstige lunaire infrastructuur op de lange termijn.