De James Webb-ruimtetelescoop (JWST) heeft veelbelovende aanwijzingen ontdekt voor de aanwezigheid van een atmosfeer rond de exoplaneet TRAPPIST-1e, een rotsachtige wereld op 40 lichtjaar afstand. Deze ontdekking, gepubliceerd op 8 september 2025 in Astrophysical Journal Letters, versterkt de zoektocht naar bewoonbare omstandigheden buiten ons zonnestelsel en de mogelijkheid van buitenaards leven.
Wetenschappers, waaronder Dr. Ryan MacDonald van de Universiteit van St. Andrews, analyseerden het licht van de TRAPPIST-1 ster dat door de mogelijke atmosfeer van TRAPPIST-1e scheen. De gegevens, verzameld met de NIRSpec-instrumenten van Webb gedurende vier transits tussen medio en eind 2023, wijzen op twee hoofdscenario's: ofwel de planeet is een kale rots zonder atmosfeer, ofwel het bezit een dichte atmosfeer, mogelijk rijk aan zwaardere gassen zoals zwavel. Het meest intrigerende scenario is een 'secundaire atmosfeer', vergelijkbaar met die van de Aarde, die essentieel kan zijn voor het behoud van vloeibaar water op het oppervlak.
Het detecteren van een atmosfeer rond TRAPPIST-1e is een complexe onderneming, mede door de intense activiteit van de TRAPPIST-1 ster, die bekend staat om zijn flares en magnetische uitbarstingen. Dit vereiste maandenlange observaties en nauwkeurige correcties om de huidige conclusies te bereiken. De huidige metingen suggereren dat TRAPPIST-1e geen ijle, waterstofrijke atmosfeer heeft, maar eerder een significante kans op een dichte atmosfeer die vergelijkbaar is met die van de Aarde. Primaire atmosferen, die voornamelijk uit waterstof en helium bestaan, dissipieren vaak snel door stellaire activiteit. Een secundaire atmosfeer kan echter ontstaan door voortdurende stellaire activiteit en inslagen van asteroïden, een proces dat ook op Aarde heeft plaatsgevonden.
Een dergelijke dichte, zwavelrijke atmosfeer zou het noodzakelijke 'broeikaseffect' kunnen bieden om de planeet bewoonbaar te houden, zelfs als deze getijdegebonden is, met één zijde permanent naar de ster gericht. De verwachting is dat tegen het einde van 2025 twintig Webb-observaties beschikbaar zullen zijn, wat de wetenschappers in staat stelt definitief vast te stellen of TRAPPIST-1e daadwerkelijk een atmosfeer heeft en in welke mate deze bewoonbaar zou kunnen zijn. Dr. MacDonald benadrukte dat dit een cruciaal moment is in de astronomie: "Voor het eerst hebben we de telescoop en de middelen om daadwerkelijke leefomstandigheden op andere sterren te onderzoeken."
Ondanks de uitdagingen die steractiviteit met zich meebrengt voor de analyse, wijzen de resultaten op een mogelijke atmosfeer die niet uitgesloten kan worden. De bevindingen van de studie, die ook medewerkers van MIT en Cornell University omvatten, zijn een belangrijke stap in de richting van het begrijpen van de diversiteit van exoplaneten en de voorwaarden voor leven daarbuiten. De Webb-telescoop blijft met zijn ongekende mogelijkheden de grenzen van ons begrip van het universum verleggen.