De passage van de interstellaire komeet 3I/ATLAS langs Mars in oktober 2025 markeerde een cruciaal astronomisch moment. Wetenschappers kregen hierdoor een zeldzame kans om een bezoeker uit een ander sterrenstelsel grondig te bestuderen. Dit object, dat pas op 1 juli 2025 voor het eerst werd waargenomen, naderde de Rode Planeet op 3 oktober 2025 tot op een afstand van minder dan 30 miljoen kilometer. Door deze nauwe scheervlucht konden diverse orbitale instrumenten worden ingezet voor dataverzameling. Hieronder vielen de Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) van NASA, evenals de Mars Express en de ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO) van het Europese Ruimtevaartagentschap (ESA).
Ondanks de intensieve observatie-inspanningen, liep de publicatie van de volledige onderzoeksresultaten vertraging op, deels veroorzaakt door een tijdelijke opschorting van de werkzaamheden bij de Amerikaanse overheid. Tegen deze achtergrond van afwachting lanceerde Avi Loeb, een astronoom van de Harvard Universiteit, een opmerkelijke hypothese over de mogelijke technologische oorsprong van de komeet. Loeb schatte de kans dat 3I/ATLAS niet volledig een natuurlijk hemellichaam is op 30 tot 40 procent. Hij opperde het scenario van een ‘Trojaans paard’, waarbij een technologisch artefact zich zou maskeren als een komeet. Dit standpunt verplaatste de wetenschappelijke discussie direct naar het domein van potentiële planetaire veiligheid.
Volgens de berekende baan zal 3I/ATLAS zijn reis richting de Zon voortzetten. Het perihelium, het punt dat het dichtst bij de ster ligt, wordt bereikt rond 30 oktober 2025, op een afstand van ongeveer 1,4 astronomische eenheden, wat neerkomt op circa 210 miljoen kilometer. Hoewel de wetenschappelijke gemeenschap op 9 oktober 2025 nog in afwachting was van de definitieve interpretatie van de verzamelde gegevens, kijkt ESA al vooruit naar de toekomst van de interstellaire astronomie.
De Europese ruimtevaartorganisatie heeft concrete plannen voor toekomstige initiatieven. Zo staat de lancering van de missie Comet Interceptor gepland voor 2029. Dit project is specifiek gericht op de gedetailleerde studie van precies dit soort interstellaire objecten. Dit onderstreept de langetermijnstrategie van de wetenschappelijke wereld om de kosmische wetmatigheden beter te begrijpen en zich voor te bereiden op toekomstige interstellair bezoekers. Dit toont de vastberadenheid om de mysteries van objecten zoals 3I/ATLAS te ontrafelen.
De observaties die de ESA-orbiters tussen 1 en 7 oktober uitvoerden, leverden beelden op van de coma van het object. De kern zelf bleef echter onzichtbaar, een gevolg van de grote afstand en de beperkingen van de belichtingstijd. Terwijl de data van de Mars-sondes nog geanalyseerd moeten worden, zijn er nog meer observatiemomenten gepland. De Juice-missie zal in november 2025, nadat de komeet het perihelium is gepasseerd, aanvullende waarnemingen verrichten. Deze toekomstige metingen kunnen cruciaal licht werpen op de ware aard en chemische samenstelling van 3I/ATLAS, wat essentieel is om de vraag over zijn oorsprong definitief te beantwoorden en de theorieën van Loeb te toetsen.