Noord-Atlantische Gladde Walvis: Voorzichtige Hoop in de Oceaanstilte

Een recente telling van zeezoogdieren heeft geleid tot een sprankje voorzichtig optimisme met betrekking tot de Noord-Atlantische gladde walvis (Eubalaena glacialis). Dit is een van de meest kwetsbare en zeldzame diersoorten op onze planeet. Volgens de meest recente schattingen, vastgesteld in oktober 2025, bedraagt de omvang van deze populatie 384 individuen. Dit vertegenwoordigt een lichte stijging ten opzichte van het voorgaande jaar, toen er 376 walvissen werden geregistreerd.

Hoewel deze bescheiden toename een positief signaal is na een lange periode van achteruitgang en zorgwekkende trends, blijven de bedreigingen voor de soort zeer ernstig. De voornaamste gevaren zijn aanvaringen met schepen en het verstrikt raken in visgerei. Desondanks bracht het broedseizoen van 2025 goed nieuws: er werden 11 pasgeboren kalveren geteld. Dit wijst erop dat het reproductieve potentieel van de populatie nog steeds intact is.

Niettemin bevindt het totale aantal walvissen zich nog altijd op een kritiek laag niveau. Voortdurende bescherming en intensief wetenschappelijk toezicht zijn daarom noodzakelijk. Voordat de walvisvaart begon, werd de populatie van de Noord-Atlantische gladde walvis historisch geschat op een indrukwekkende 9.000 tot 21.000 exemplaren. De soort heeft sindsdien bijna volledige uitroeiing doorstaan. De langzame herstelperiode tussen 1990 en 2010 werd na 2010 echter gevolgd door een nieuwe afname, wat de extreme kwetsbaarheid van dit proces pijnlijk duidelijk maakt.

De menselijke factor speelt een doorslaggevende rol in het voortbestaan van deze soort. Tussen 2003 en 2018 werden 43 sterfgevallen officieel vastgesteld, waarvan 38 het directe gevolg waren van scheepsaanvaringen of verstrikking in netten. Dergelijke verwondingen en het daaruit voortvloeiende energieverlies zijn met name funest voor vrouwtjes, die aanzienlijke reserves nodig hebben voor de dracht en het zogen van hun jongen. In het verleden kon de periode tussen twee geboorten oplopen tot zes jaar of langer. Bovendien lag het sterftecijfer boven de duurzame drempel van 0,9 individu per jaar. Elk gered dier is dan ook een symbool van hoop.

Tegenwoordig zoeken we naar nieuwe manieren om een harmonieus samenleven tussen mens en oceaan te bewerkstelligen. Innovaties op het gebied van contactloze of 'on-demand' vistechnologieën bieden een uitweg om het risico op verstrikking van walvissen te verminderen. De ontwikkeling van vallen zonder touwen kan een oplossing bieden die zowel de belangen van de visserij als die van natuurbescherming dient. De brede invoering van dergelijke systemen vereist echter aanzienlijke investeringen en internationale coördinatie. Zelfs relatief eenvoudige maatregelen, zoals het verminderen van het aantal vislijnen met 30%, kunnen het aantal incidenten al substantieel terugdringen.

De huidige populatietelling herinnert ons eraan dat de tijd om te handelen nu is. De toekomst van deze soort hangt niet alleen af van technologie en wetgeving, maar ook van ons vermogen om de oceaan te zien als een levend ecosysteem waarmee we moeten samenwerken, in plaats van concurreren. Elk leven dat we redden, is een stap op weg naar een nieuw evenwicht, waarin mens en walvis opnieuw in harmonie kunnen bestaan.