Chimpansees Tonen Mensachtige Rationele Oordeelsvorming in Baanbrekend Onderzoek

Een baanbrekend onderzoek, gepubliceerd in het vooraanstaande tijdschrift Science, stelt de traditionele opvatting ter discussie dat rationeel denken, het vermogen om overtuigingen te vormen en te herzien op basis van bewijs, uitsluitend een menselijk kenmerk is. De bevindingen suggereren dat chimpansees, onze naaste verwanten, een vorm van 'rationeel denken' bezitten die voorheen als uniek menselijk werd beschouwd. Dit onderzoek daagt de cognitieve kloof tussen mens en dier uit.

De studie werd uitgevoerd door een internationaal team van gedragswetenschappers, waaronder onderzoekers van de Universiteit Utrecht, de Universiteit van St Andrews, de Universiteit van Portsmouth en UC Berkeley. De experimenten vonden plaats in het Ngamba Island Chimpanzee Sanctuary in Oeganda. De opzet was gericht op het nauwkeurig in kaart brengen van de besluitvormingsprocessen van de primaten. De chimpansees moesten kiezen tussen twee bakken, waarvan er één een voedselbeloning bevatte. Aanvankelijk kregen de dieren een aanwijzing, zoals een zwak geluid van gerammel of juist sterker, visueel bewijs dat de beloning zichtbaar maakte.

De ware test van hun denkvermogen kwam toen de onderzoekers tegenstrijdig bewijs introduceerden. Wanneer sterker bewijs verscheen dat wees naar de andere bak, pasten de chimpansees hun oorspronkelijke keuze vaak aan. Omgekeerd, als het nieuwe bewijs zwakker was dan de eerste aanwijzing, bleven ze vasthouden aan hun initiële beslissing. Dit gedrag weerspiegelt een afweging van de kwaliteit en kracht van de beschikbare informatie, een proces dat vergelijkbaar is met de redenering van menselijke kinderen van ongeveer vier jaar oud. Om instinctieve reacties uit te sluiten, zetten de onderzoekers streng gecontroleerde proeven en computationele modellen in, die bevestigden dat de besluitvorming overeenkwam met rationele strategieën voor het herzien van overtuigingen, zoals het Bayesiaanse model.

Bovendien toonden de dieren aan dat ze in staat waren misleidend bewijs te herkennen; informatie werd verworpen wanneer bleek dat de eerdere aanwijzing gebaseerd was op iets onbetrouwbaars, zoals een plaatje in plaats van echt voedsel. Deze ontdekking opent een nieuw perspectief op de evolutie van intelligentie. Het impliceert dat de mechanismen voor reflectief denken en het beoordelen van de betrouwbaarheid van informatie, wat psychologen source monitoring noemen, dieper in onze evolutionaire geschiedenis geworteld zijn dan eerder werd aangenomen. De teams zijn van plan deze vergelijkende analyse van redeneervaardigheden uit te breiden naar andere primatensoorten.