Japan introduceerde in 2008 een opmerkelijk, maar diep doordacht initiatief: de wet ter bestrijding van het metabool syndroom, in de volksmond bekend als de ‘Metabo-wet’.
Dit beleidsstuk had een tweeledig doel: enerzijds burgers langer gezond houden door het risico op hart- en vaatziekten en diabetes te verlagen, en anderzijds de overheidsuitgaven voor de behandeling van chronische aandoeningen te verminderen.
Het fundament van dit nationale gezondheidsprogramma bestaat uit verplichte jaarlijkse medische onderzoeken voor alle inwoners in de leeftijdscategorie van 40 tot 74 jaar.
Een cruciaal en opvallend onderdeel van deze controles is de verplichte meting van de buikomtrek.
Wanneer de gemeten waarden de vastgestelde grenzen overschrijden – 85 centimeter voor mannen en 90 centimeter voor vrouwen – wordt de betrokkene onmiddellijk gratis begeleiding aangeboden.
Deze begeleiding omvat advies over voeding en fysieke activiteit. Het is belangrijk te benadrukken dat er geen sancties of boetes zijn voor de burgers. De wet is juist ontworpen om te motiveren en te ondersteunen, in plaats van te straffen.
In een land dat consequent behoort tot de wereldleiders op het gebied van levensverwachting, is preventie van ziekten verankerd in de nationale filosofie. De Japanners zijn ervan overtuigd dat het eenvoudiger is om de gezondheid te behouden dan om de gevolgen van ziekte te genezen.
Vanaf het midden van de jaren 2000 richtte de regering zich specifiek op het voorkomen van het metabool syndroom. Dit is een verzameling risicofactoren die leiden tot ernstige aandoeningen zoals diabetes en hartkwalen.
De ‘Metabo-wet’ functioneert in essentie als een maatschappelijk contract. De staat zorgt voor educatieve programma’s en ondersteuningsmechanismen, terwijl bedrijven hun werknemers actief aanmoedigen een gezonde levensstijl aan te nemen.
Veel grote ondernemingen hebben bijvoorbeeld ochtendgymnastiek, cursussen over bewuste voeding en gezamenlijke sportieve uitdagingen geïntroduceerd. De gezondheid van het personeel wordt hierdoor niet gezien als een louter privéaangelegenheid, maar als een integraal onderdeel van de economische welvaart van het land.
Gedurende de jaren dat het programma actief is, hebben miljoenen Japanners de onderzoeken ondergaan en persoonlijke aanbevelingen ontvangen. Onderzoek toont aan dat het bewustzijn over het belang van preventie significant is toegenomen.
Bovendien is het obesitaspercentage in de oudere leeftijdsgroepen gestabiliseerd. Lokale gezondheidsinstanties melden ook andere positieve neveneffecten: mensen bespreken vaker gezondheidskwesties, bereiden thuis gezondere maaltijden en wandelen meer.
Uiteraard is de wet niet immuun voor kritiek. Sommige tegenstanders zien het als een vorm van druk of vrezen het risico van ‘lichaamsstigmatisering’.
Desondanks beschouwt de meerderheid van de Japanners de wet niet als een beperking, maar eerder als een uiting van zorg en aandacht vanuit de overheid. Het gaat niet primair om het getal op het meetlint, maar om het signaal om actie te ondernemen en bewuster om te gaan met de eigen gewoonten.
Het programma heeft bewezen dat preventie geen saaie verplichting hoeft te zijn, maar een cultureel element kan worden, mits het met respect en betrokkenheid wordt benaderd.
Het Japanse voorbeeld inspireert veel landen om hun eigen nationale gezondheidsstrategieën te ontwikkelen. Deze strategieën zijn gebaseerd op vroege diagnose, bewustwording en ondersteuning, in plaats van op angst of bestraffing.
In een wereld waar chronische ziekten steeds vaker voorkomen, herinnert het Japanse model ons eraan dat een gezonde samenleving niet begint in ziekenhuizen, maar in de dagelijkse gewoonten van haar burgers.
De ‘Metabo-wet’ is meer dan alleen een regel over centimeters rond de taille. Het vertegenwoordigt een filosofie waarin gezondheid een collectieve waarde is, en zelfzorg wordt gezien als een investering in de gezamenlijke toekomst. Dit nauwgezette oog voor detail, respect voor het lichaam en het constante streven naar harmonie – zelfs in metingen en centimeters – zou wel eens het geheim kunnen zijn achter de Japanse hoge levensduur.