De tentoonstelling 'Desenfocado. Otra visión del arte' in CaixaForum Madrid, die loopt van 16 september 2025 tot 31 januari 2026, onderzoekt de esthetiek van onscherpte als een krachtig artistiek instrument. Deze tentoonstelling, die eerder te zien was in het Musée de l'Orangerie in Parijs, belicht hoe kunstenaars door de geschiedenis heen bewust de focus hebben verloren om nieuwe perspectieven te creëren.
De tentoonstelling begint bij de wortels van de onscherpe esthetiek in het Impressionisme, met Claude Monet's waterlelies als een vroeg voorbeeld. Monet's werk, dat de vluchtige effecten van licht en atmosfeer probeerde te vangen met korte, losse penseelstreken, werd destijds bekritiseerd als 'onaf'. Deze benadering, die de nadruk legde op de subjectieve ervaring en de indruk van een moment, markeerde een breuk met de academische traditie die scherpte en detail nastreefde.
Kunstenaars zoals Gerhard Richter hebben later de onscherpte omarmd om 'alles gelijk te maken, alles even belangrijk en even onbelangrijk', zoals hij het zelf omschreef. De tentoonstelling toont werk van kunstenaars als Alberto Giacometti, Mark Rothko, Thomas Ruff en Alfredo Jaar, die elk op hun eigen manier de kracht van vervaging benutten. De expositie is opgedeeld in vijf thematische secties die onscherpte belichten als middel om perceptie uit te dagen, instabiliteit te vangen en vaagheid te omarmen.
Deze secties illustreren hoe kunstenaars indistinctie gebruiken om een wereld te weerspiegelen waarin zekerheden vervagen en om nieuwe vormen van betrokkenheid te creëren. De kunst van onscherpte nodigt de kijker uit om actief deel te nemen aan het creëren van betekenis, waarbij ambiguïteit meer lading kan hebben dan absolute duidelijkheid. Dit is een tegenreactie op de hedendaagse, hyperrealistische beeldcultuur, waarin perfectie en scherpte vaak de boventoon voeren.
De geschiedenis van de onscherpe esthetiek is rijk en divers. Van Leonardo da Vinci's 'sfumato'-techniek, die zachte overgangen en omtrekken creëerde, tot de hedendaagse kunstenaars die onscherpte gebruiken om nostalgie op te roepen of de vluchtigheid van het bestaan te vangen. De tentoonstelling benadrukt dat onscherpte niet langer wordt gezien als een technische fout, maar als een bewuste artistieke keuze die diepere lagen van betekenis kan ontsluiten.
Het fenomeen van onscherpte in de kunst kan ook worden gezien als een reflectie op de subjectiviteit van perceptie; hoe elk individu de wereld door de lens van zijn eigen ervaringen ziet. Dit sluit aan bij de manier waarop Impressionisten probeerden de veranderende atmosferische omstandigheden en de beweging van licht vast te leggen, wat resulteerde in een 'indruk' van de werkelijkheid in plaats van een exacte weergave. De tentoonstelling in Madrid biedt een boeiende reis door deze evolutie, en nodigt bezoekers uit om de wereld door een andere, vervagende lens te bekijken.