Het fundamentele principe voor het bereiken van innerlijke stabiliteit is verrassend eenvoudig: de gebeurtenis zelf veroorzaakt geen spanning; spanning ontstaat uitsluitend door onze interne interpretatie van wat er plaatsvindt. Deze inzichten zijn afkomstig van Dr. Ellen Langer, een gerespecteerd hoogleraar psychologie aan de Harvard University en een erkende pionier op het gebied van mindfulness-onderzoek. Langer, die in 1981 de eerste vrouw was die een vaste aanstelling kreeg bij de psychologiefaculteit van Harvard, stelt dat het transformeren van ons perspectief op alledaagse situaties het overmatige emotionele respons aanzienlijk kan verminderen.
Tijdens een recent gesprek met Mel Robbins verwoordde Langer haar standpunt helder: "Het zijn niet de gebeurtenissen die stress veroorzaken; het is de manier waarop we naar die gebeurtenissen kijken die stress veroorzaakt." Ze merkt op dat veel mensen de neiging hebben om kleine dagelijkse ongemakken, zoals een mislukt diner of een lichte verkeersbotsing, op te blazen tot de proporties van een persoonlijke ramp. De expert benadrukt dat voor het ontstaan van stress twee voorwaarden noodzakelijk zijn: de overtuiging dat iets ongewenst zal gebeuren, én de zekere gedachte dat deze uitkomst catastrofaal is. Door deze aannames te herzien en ze in de juiste context te plaatsen, kan een aanzienlijke hoeveelheid onnodige angst worden losgelaten.
Langer biedt een effectieve methode om deze 'catastrofale' gedachten tegen te gaan: men moet ze actief betwisten door drie of vier overtuigende argumenten te vinden die aantonen dat het voorspelde vreselijke scenario mogelijk niet zal uitkomen. Dit proces van interne zelfbevraging vermindert onmiddellijk de greep van de spanning, omdat het gebaseerd is op het inzicht dat onze interne verhalen onze emotionele reacties rechtstreeks vormgeven. Ware mindfulness, volgens Langer, gaat niet over het onderdrukken van gedachten, maar over het onbevooroordeeld observeren ervan. Ze moedigt aan om bezorgdheid om te zetten in levendige nieuwsgierigheid, door de vraag te stellen: "Stel dat dit gebeurde. Welk reëel voordeel zou dit kunnen opleveren?"
Langers onderzoek naar de verbinding tussen lichaam en geest toont de kracht van psychologische instelling aan. In een van haar beroemde experimenten met kamermeisjes werd de deelneemsters gevraagd hun zware fysieke werk te beschouwen als een volwaardige training. Hoewel de feitelijke arbeidsomstandigheden niet veranderden, verbeterde hun subjectieve gezondheidsgevoel, wat bewijst dat onze mentale houding de fysiologie kan beïnvloeden. Op vergelijkbare wijze ontdekte Langer bij patiënten met chronische aandoeningen dat hun symptomen fluctueerden, zelfs wanneer de patiënten zelf alleen verslechtering registreerden. Door patiënten te instrueren hun toestand regelmatig te beoordelen en te vergelijken met een vorig moment, gaf ze hen een gevoel van controle, toonde ze de veranderlijkheid van hun toestand aan en verhoogde ze hun algehele welzijn.
Dit proces van constante, bedachtzame analyse bevordert mentale flexibiliteit en stimuleert adaptieve reacties op veranderende omstandigheden. Bovendien tonen andere experimenten van Langer, waaronder het 'Tegen de Klok in'-onderzoek (Counterclockwise study), aan dat ons interne gestel niet slechts een reactie is, maar een actief scheppend proces. In dit onderzoek vertoonden oudere mannen gezondheidsverbeteringen simpelweg door zich te gedragen alsof ze twintig jaar jonger waren. In de huidige wereld, die verzadigd is van informatie en onzekerheid, opent het vermogen om nieuwe dingen op te merken en de wereld vanuit verschillende perspectieven te bekijken, zoals Langer stelt, veel meer wegen dan we ons kunnen voorstellen.