Chính phủ Đức đang xem xét các biện pháp cải cách sâu rộng luật tị nạn, dự kiến có hiệu lực từ mùa thu năm 2026. Mục tiêu chính của các cải cách này là tăng cường kiểm soát tình trạng di cư không theo quy định và đẩy nhanh quá trình hồi hương đối với những người xin tị nạn bị từ chối. Động thái này phản ánh nỗ lực chung của nhiều quốc gia châu Âu trong việc quản lý dòng người di cư và hợp lý hóa quy trình xin tị nạn.
Bộ trưởng Nội vụ Đức, Alexander Dobrindt, nhấn mạnh rằng những thay đổi pháp lý này là một "bước tiến lớn". Ông cũng cho biết nhiều quốc gia thành viên EU đang hướng tới các biện pháp "nghiêm khắc và mạnh mẽ hơn" đối với người xin tị nạn bị từ chối. Các cải cách tập trung vào việc kiểm soát số lượng người xin tị nạn mới đến và tạo điều kiện thuận lợi cho việc hồi hương có trật tự đối với những người có đơn xin tị nạn không được chấp thuận. Liên minh Châu Âu đã thông qua Hiệp ước về Di cư và Tị nạn vào tháng 5 năm 2024, dự kiến có hiệu lực đầy đủ vào giữa năm 2026, nhằm hài hòa hóa thủ tục tị nạn và thiết lập cơ chế đoàn kết giữa các quốc gia thành viên.
Tuy nhiên, hiệp ước này cũng vấp phải sự chỉ trích từ các tổ chức nhân quyền, những người lo ngại về việc suy yếu quyền xin tị nạn, tăng cường giam giữ tại biên giới EU và hạ thấp các tiêu chuẩn về tị nạn. Các tổ chức này cảnh báo rằng các trung tâm tiếp nhận mới có thể hoạt động như "trại giam", dẫn đến sự cô lập và gạt bỏ người tị nạn. Đặc biệt, có những lo ngại về việc hồi hương các cá nhân mà không có sự tham gia của gia đình họ, cũng như tác động tiềm ẩn đối với quyền trẻ em trong các cơ sở lưu trú giống như trại giam.
Theo các nhà phân tích pháp lý, việc các quốc gia có thể đưa ra quyết định về "quốc gia xuất xứ an toàn" một cách nhanh chóng hơn, có khả năng bỏ qua sự phê chuẩn của Hội đồng Liên bang, có thể làm suy yếu hệ thống liên bang và hạn chế các quyền pháp lý. Những thay đổi chính sách này đã bắt đầu cho thấy tác động. Số liệu thống kê cho thấy số lượng đơn xin tị nạn tại Đức đã giảm mạnh. Vào tháng 8 năm 2025, Đức ghi nhận gần 60% số đơn xin tị nạn giảm so với cùng kỳ năm trước, với 7.803 đơn so với 18.427 đơn. Bộ trưởng Nội vụ Dobrindt cho rằng sự sụt giảm này là bằng chứng cho thấy chính sách mới và các biện pháp kiểm soát biên giới nghiêm ngặt đang phát huy hiệu quả. Đồng thời, số vụ trục xuất cũng đã tăng lên, với việc Đức trục xuất 9.465 người trong nửa đầu năm 2024, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2023.
Trong khi chính phủ Đức nhấn mạnh mục tiêu kiểm soát di cư và tăng cường hiệu quả, các tổ chức nhân quyền kêu gọi cần cân bằng giữa các biện pháp quản lý quốc gia với các nghĩa vụ nhân đạo và quyền con người. Cuộc tranh luận về cải cách luật tị nạn tiếp tục cho thấy sự phức tạp trong việc cân bằng giữa nhu cầu an ninh quốc gia, trách nhiệm quốc tế và các nguyên tắc cơ bản về quyền con người trong bối cảnh di cư toàn cầu.