Vật thể liên sao 3I/ATLAS: Gia tốc bất thường và những tranh cãi về thành phần cấu tạo

Cộng đồng khoa học toàn cầu đang tiếp tục tập trung nghiên cứu sao chổi liên sao 3I/ATLAS, một thiên thể mà quỹ đạo và các đặc tính độc đáo của nó đang đặt ra những câu hỏi nghiêm trọng, thách thức sâu sắc các mô hình cơ học thiên thể đã được thiết lập. Vật thể này lần đầu tiên được ghi nhận vào ngày 1 tháng 7 năm 2025, tại đài quan sát ATLAS nằm ở Rio Hurtado, Chile. Quỹ đạo hyperbol của nó cung cấp bằng chứng rõ ràng về nguồn gốc ngoài hệ Mặt Trời, khiến nó trở thành vị khách thứ ba được biết đến thuộc loại này, sau 'Oumuamua và 2I/Borisov.

Điểm mấu chốt gây ra nhiều tranh cãi nhất chính là sự tăng tốc phi hấp dẫn đáng kể. Một số nhà nghiên cứu cho rằng sự tăng tốc này không thể được giải thích đầy đủ chỉ bằng quá trình bay hơi băng thông thường khi vật thể tiếp xúc với bức xạ Mặt Trời.

Nhà vật lý thiên văn nổi tiếng Avi Loeb từ Đại học Harvard đã đưa ra một giả thuyết táo bạo về khả năng nguồn gốc công nghệ gây ra sự tăng tốc này, gợi ý về sự hiện diện của một loại động cơ đẩy hoặc nguồn phát sáng nhân tạo. Ngược lại, Quyền Quản trị viên NASA, ông Sean Duffy, lại kiên quyết bác bỏ mọi suy đoán liên quan đến sự can thiệp của người ngoài hành tinh, nhấn mạnh rằng 3I/ATLAS mang bản chất hoàn toàn tự nhiên.

Tình hình càng trở nên phức tạp hơn bởi những đặc điểm quang học và hóa học độc nhất vô nhị được quan sát. Vật thể này đã chuyển sang màu xanh lam đậm, mà theo một số dữ liệu, cường độ sáng của nó thậm chí còn vượt trội hơn cả Mặt Trời. Đáng chú ý hơn, các nhà khoa học đã ghi nhận được một “đuôi ngược” (anti-tail) – một luồng khí thải bất thường hướng thẳng về phía Mặt Trời, một hiện tượng đi ngược lại quy luật thông thường của sao chổi. Một số nhà khoa học cũng chỉ ra rằng trong luồng khí của sao chổi, có sự phát thải lên tới bốn gram niken mỗi giây mà không hề có tạp chất sắt đi kèm, một thành phần và tỷ lệ không điển hình đối với các sao chổi trong hệ Mặt Trời của chúng ta.

Phân tích hóa học sơ bộ, được thực hiện nhờ kính viễn vọng VLT, đã tiết lộ tỷ lệ niken trên sắt cao bất thường trong pha khí, cùng với sự hiện diện của niken tinh khiết và các hợp chất có cấu trúc gợi nhớ đến vật liệu công nghiệp. Tuổi ước tính của vật thể này được cho là vượt quá 10 tỷ năm, khiến nó trở thành một trong những thiên thể cổ xưa nhất từng giao cắt với hệ thống của chúng ta. Một sự kiện then chốt là việc nó đi qua điểm cận nhật vào ngày 29 tháng 10. Sau sự kiện này, sao chổi không chỉ thay đổi màu sắc mà còn đột ngột lệch khỏi quỹ đạo đã được tính toán. Các nhà khoa học Nga đã đưa ra giả định rằng sự tăng tốc bất thường này có thể đã được khuếch đại bởi một loạt các vụ bùng phát năng lượng Mặt Trời mạnh mẽ (lớp X) đã tấn công sao chổi vào cuối tháng 10.

Vấn đề minh bạch dữ liệu vẫn là tâm điểm chú ý của giới thiên văn. Họ đang nóng lòng chờ đợi những hình ảnh có độ phân giải cao được chụp bởi camera HiRISE trên tàu Mars Reconnaissance Orbiter. Tuy nhiên, theo báo cáo từ New York Post, NASA đang trì hoãn việc công bố những dữ liệu này, điều này càng làm dấy lên sự tò mò và suy đoán của công chúng. Sự tiếp cận gần nhất của 3I/ATLAS với Trái Đất được dự kiến diễn ra vào ngày 19 tháng 12, khi khoảng cách giữa chúng sẽ là khoảng 269 triệu km. Việc quan sát chi tiết vật thể này vẫn là cơ hội then chốt để mở rộng kiến thức về hóa học vũ trụ và sự tiến hóa của các thế giới, bất kể 3I/ATLAS là một tạo tác công nghệ của nền văn minh khác hay chỉ đơn thuần là một mẫu vật tự nhiên cực kỳ hiếm có.