Arnavutluk'un Dibra bölgesinde, Bulqiza yakınlarındaki Strikçan'da Şubat 2025'te Roma dönemine ait önemli bir anıtsal mezar kalıntısı keşfedildi. 3. ve 4. yüzyıllara tarihlenen ve yaklaşık 9x6 metre boyutlarındaki bu yapı, bölgede Roma dönemine ait ilk anıtsal mezar olma özelliğini taşıyor.
Mezarın en dikkat çekici buluntusu, hem merhum Gellianos'a hem de Jüpiter tanrısına adanmış, hem Latin hem de Yunanca yazılmış nadir bir iki dilli yazıttır. Bu tür yazıtlar, dönemin kültürel ve dini etkileşimlerini anlamak açısından büyük önem taşımaktadır. Keşif, Dibra bölgesinin Roma döneminde önemli bir kültürel ve dini merkez olduğunu göstermektedir.
Yapı, bir defin odası, ön oda ve merdivenlerden oluşmakta olup, basit bir mezardan ziyade küçük bir anıt mezar olarak hizmet vermiş olması muhtemeldir. Mezarın üzerindeki duvar kalıntıları da bu yorumu desteklemektedir. Büyük taşların uzak ocaklardan getirilip titizlikle işlenmesi, anıtsal merdivenler, dekoratif sıva ve hassas bir şekilde yerleştirilmiş taş bloklar, dönemin ileri mimari bilgisini ve işçiliğini yansıtmaktadır.
Keşif, Ekonomi, Kültür ve İnovasyon Bakanı Blendi Gonxhja tarafından duyuruldu. Mezar, Arnavutluk Arkeoloji Enstitüsü liderliğindeki "Bulqiza Vadisi Arkeolojik Araştırmalar" projesi kapsamında kazıldı. Akademisyen Adem Bonguri ve arkeolog Erikson Nikolli de araştırmalara katıldı. Mezar, antik çağda yağmalanmış olmasına rağmen, arkeologlar tarafından cam kaplar, kemik taraklar, bıçaklar ve ölüleri sarmak için kullanılan altın iplikle dokunmuş tekstiller gibi değerli eserler kurtarıldı. Bu buluntular, Roma defin gelenekleri hakkında değerli bilgiler sunmaktadır. Devam eden araştırmaların, bölgedeki Roma yaşamı ve dini uygulamaları hakkında daha fazla bilgi ortaya çıkarması beklenmektedir.