Sözlü gelenek, özellikle yerli ve kırsal topluluklarda, bilgiyi, hikayeleri ve değerleri nesilden nesile aktarmak için temel olmuştur. Ancak, küreselleşme ve teknolojik gelişmeler, Yahudi İspanyolcası da dahil olmak üzere birçok azınlık dilini tehlikeye atmıştır.
Ladino veya Djudezmo olarak da bilinen Yahudi İspanyolcası, 1492'de İspanya'dan sürgün edilen Sefarad Yahudileri tarafından tarihsel olarak konuşulan, Orta Çağ Kastilya dilinden türemiş bir dildir. Bu dil, modern İspanyolcadan kaybolan kelime dağarcığı ve dilbilgisi yapıları dahil olmak üzere eski İspanyolcanın birçok özelliğini korumuştur.
Yahudilerin İber Yarımadası'ndan sürülmesinden sonra, Sefaradlar, Yahudi İspanyolcasının bağımsız olarak geliştiği, Türkçe, Yunanca, Arapça, Fransızca ve İtalyanca'dan etkiler aldığı Osmanlı İmparatorluğu gibi bölgelere yerleşti.
Şu anda, Yahudi İspanyolcası İsrail, Türkiye, Yunanistan, Fas, Amerika ve diğer ülkelerdeki dağınık topluluklarda konuşulmaktadır. Ancak, konuşanların sayısı azalmakta ve birçok durumda aile veya dini bağlamlarda kullanılmaktadır. Bu dili korumak ve kullanımını teşvik etmek amacıyla İsrail'de Ulusal Yahudi İspanyolcası Akademisi'nin kurulması gibi, öğretim ve edebiyat yoluyla canlandırma çabaları vardır.
Dillerin kaybı aynı zamanda mitlerin, efsanelerin ve geleneksel bilgilerin kaybolması anlamına gelir. UNESCO'ya göre, binlerce dil yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Dilsel canlandırma ve sözlü geleneğin kaydedilmesi, bu soyut mirası korumak için önemli çabalardır. Dilleri korumak, insanlığın kültürel çeşitliliğini korumaktır.
Yahudi İspanyolcasına ek olarak, diğer Avrupa dilleri de ciddi şekilde tehdit altındadır. Örneğin, Azerbaycan'ın kuzeydoğusundaki bir köyde sadece 200 kişi tarafından konuşulan Budukh ve Polonya'da 20'den az kişi tarafından konuşulan Wymysorys. UNESCO, 52 Avrupa dilini "ciddi şekilde tehdit altında" olarak tanımlamıştır, bu da yalnızca en yaşlı nesiller tarafından konuşuldukları ve tamamen yok olma riski taşıdıkları anlamına gelir.
Bu dillerin korunması, Avrupa ve dünyanın kültürel tarihinin benzersiz bir parçasını canlı tutmak için hayati öneme sahiptir. Öğretimlerini ve kullanımlarını teşvik eden girişimleri desteklemek, aynı zamanda dilsel ve kültürel zenginliklerini gelecek nesiller için belgelemek ve yaymak esastır.