Fiński film dokumentalny "Efekt Helsinek", którego premiera odbyła się w 2025 roku, został nominowany do prestiżowej Nagrody Filmowej Rady Nordyckiej. Obraz, wyreżyserowany i napisany przez Arthura Francka, trafił do fińskich kin 21 lutego 2025 roku.
"Efekt Helsinek" analizuje wydarzenia Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE), która miała miejsce w Helsinkach w 1975 roku. Film wykorzystuje bogaty materiał archiwalny oraz symulacje dźwiękowe generowane przez sztuczną inteligencję, aby przedstawić tajne dyskusje na najwyższym szczeblu z udziałem przywódców takich jak Leonid Breżniew i Henry Kissinger. KBWE była kluczowym elementem procesu odprężenia podczas zimnej wojny, mającym na celu zmniejszenie napięć politycznych i wojskowych między Wschodem a Zachodem oraz poprawę przestrzegania praw człowieka.
Akt Końcowy KBWE, podpisany 1 sierpnia 1975 roku, ustanowił zasady stosunków międzynarodowych, w tym nienaruszalność granic i pokojowe rozstrzyganie sporów. Nagroda Filmowa Rady Nordyckiej przyznawana jest filmom pełnometrażowym, będącym koprodukcjami nordyckimi, które cechują się wysoką jakością artystyczną. Zwycięzca zostanie ogłoszony w październiku 2025 roku.
Producentka Sandra Enkvist wyraziła radość z nominacji, podkreślając znaczenie filmu i jego zdolność do inicjowania dyskusji na temat obecnych stosunków międzynarodowych. Film Arthura Francka, który sam określa jako "bardzo, bardzo nudny", w rzeczywistości okazuje się być żywym i wnikliwym spojrzeniem na historię dyplomacji. Wykorzystanie przez Francka sztucznej inteligencji do odtworzenia głosów Breżniewa i Kissingera dodaje filmowi unikalnego charakteru, pozwalając na inscenizację rozmów z historycznymi postaciami.
Dokument zdobył uznanie krytyków za innowacyjne podejście i dogłębną analizę wydarzeń z okresu zimnej wojny. "Efekt Helsinek" jest oczekiwany jako film, który wywoła znaczące międzynarodowe zainteresowanie i dyskusję. Zastosowanie sztucznej inteligencji w produkcji filmów dokumentalnych otwiera nowe możliwości narracyjne, jak pokazuje przykład tego filmu, gdzie AI służy do ożywienia historycznych postaci. Nagroda Filmowa Rady Nordyckiej, ustanowiona w 2002 roku, ma na celu promowanie nordyckich filmów i wzmacnianie kulturowej wspólnoty regionu. "Efekt Helsinek" wpisuje się w ten cel, prezentując ważny historyczny moment z nowej perspektywy.