Naukowcy z EPFL oraz Instytutu Astronomii Maxa Plancka, analizując dane z europejskiej misji Gaia, stworzyli szczegółową mapę blisko 35 000 gwiazd zmiennych zlokalizowanych w około 1200 gromadach otwartych naszej galaktyki, Drogi Mlecznej. To pionierskie przedsięwzięcie dostarcza wszechstronnego spojrzenia na procesy ewolucyjne gwiazd, ukazując ich cykle życia w ramach ich gwiezdnych społeczności.
Gromady otwarte, będące skupiskami gwiazd powstałych z tego samego obłoku materii i powiązanych siłami grawitacyjnymi, służą jako naturalne laboratoria do obserwacji zachowań gwiazd. Gwiazdy zmienne, charakteryzujące się cyklicznymi zmianami jasności, są kluczowe dla zrozumienia wewnętrznej fizyki gwiazd oraz dynamiki galaktyki. Dotychczasowe badania często rozdzielały analizę gromad i gwiazd zmiennych, co ograniczało pełne zrozumienie ich wzajemnych powiązań. Dzięki synergii tych dwóch metodologii, zespół badawczy opracował zintegrowaną mapę, która odsłania nowe, fascynujące wzorce w ewolucji gwiazd.
Odkrycia te wskazują, że co najmniej jedna na pięć gwiazd w analizowanych gromadach wykazuje zmienność jasności. Szczególnie interesujące jest zróżnicowanie w zależności od wieku gromad: młodsze skupiska obfitują w różnorodne typy gwiazd zmiennych, podczas gdy starsze gromady prezentują gwiazdy o bardziej stabilnych, zbliżonych do Słońca cyklach. Co więcej, badanie wykazało, że określone rodzaje gwiazd zmiennych mogą pełnić rolę "kosmicznych zegarów", służąc jako znaczniki wieku gromady. Umożliwia to szacowanie wieku grup gwiezdnych bez konieczności stosowania złożonych modeli teoretycznych.
Rezultaty pracy zostały udostępnione w formie publicznego katalogu, zawierającego dane o pozycjach, typach i właściwościach wszystkich 35 000 zidentyfikowanych gwiazd zmiennych. Katalog ten stanowi również najdokładniejszy dotychczasowy diagram prezentujący rozmieszczenie gwiazd zmiennych na Diagramie Hertzsprunga-Russella, fundamentalnym narzędziu w astrofizyce. Richard I. Anderson, kierujący Laboratorium Standardowych Świec i Odległości na EPFL, podkreśla głębokie znaczenie tych odkryć, stwierdzając: "Jesteśmy stworzeni z gwiezdnego pyłu. Zrozumienie życia gwiazd i fizyki, która nimi rządzi, jest kluczowe dla zrozumienia naszych początków i miejsca we wszechświecie."
Praca ta otwiera nowe perspektywy w badaniu kosmicznej ewolucji, ukazując gwiazdy jako dynamiczne byty wplecione w tkankę galaktyki. Chociaż sama misja Gaia dobiegła końca, zgromadzone przez nią dane stanowią nieocenione źródło wiedzy, które nadal będzie odkrywać tajemnice wszechświata, pogłębiając naszą wiedzę o jego strukturze i ewolucji.