Text World Theory (TWT) to koncepcja z zakresu lingwistyki kognitywnej, opracowana przez Paula Wertha w latach 80. XX wieku, która służy do analizy sposobu, w jaki dyskurs konstruuje mentalne reprezentacje świata. TWT jest szczególnie użyteczna w edukacji, pomagając zrozumieć, jak uczniowie interpretują teksty literackie i nieliterackie. Teoria ta zakłada, że czytelnicy tworzą w swoich umysłach "światy tekstowe", które odzwierciedlają przedstawione w tekście zdarzenia, miejsca i postacie. Współczesne badania nad TWT, takie jak prace Joanny Gavins, rozszerzają tę teorię, integrując ją z innymi podejściami, takimi jak analiza multimodalna czy lingwistyka kognitywna, co pozwala na głębsze zrozumienie mechanizmów poznawczych leżących u podstaw konstruowania światów tekstowych.
Integracja TWT z lingwistyką kognitywną i analizą multimodalną znajduje zastosowanie w badaniach nad przekładem, szczególnie w analizie paratekstów tłumaczeniowych, takich jak okładki książek. Podejście to bada, jak elementy wizualne i tekstowe w paratekstach kształtują interpretacje i rozumienie tłumaczonego dzieła przez czytelników.
W kontekście edukacji, TWT może być wykorzystywana do nauczania konkretnych konstrukcji gramatycznych, rozwijania umiejętności meta-refleksyjnych podczas czytania oraz wspierania krytycznej analizy literackiej. Podejście to podkreśla kreatywny charakter czytania i aktywną rolę czytelnika w procesie interpretacji tekstu.
Wnioski z badań nad TWT sugerują, że podejście to może przynieść korzyści zarówno uczniom, jak i nauczycielom, wspierając rozwój umiejętności analitycznych uczniów oraz pomagając nauczycielom w projektowaniu efektywnych lekcji i aktywności edukacyjnych.