Kataloński i rumuński: badanie podobieństw i różnic językowych
Kataloński i rumuński, oba języki romańskie, dzielą pewne słownictwo, takie jak 'cap' [kap] (głowa), 'nas' [nas] (nos), 'lluna' [ʎunə] (księżyc) i 'pluja' [pɫuʒə] (deszcz). Jednak ich wzajemna zrozumiałość jest ograniczona. Według José Enrique Gargallo, profesora filologii romańskiej na Uniwersytecie Barcelońskim, powierzchowne podobieństwa mogą być mylące.
Chociaż istnieje intuicyjne poczucie, że wszystkie języki romańskie są do siebie podobne, podobieństwa między rumuńskim a katalońskim są często przesadzone. Włoski jest bliższy zarówno katalońskiemu, jak i hiszpańskiemu. Włoski jest łatwiej zrozumiały dla użytkowników innych języków romańskich, ponieważ zachował łacińskie korzenie, takie jak 'casa' [ˈkaːsa] (dom), 'bello' [ˈbɛllo] (piękny), 'terra' [ˈtɛrra] (ziemia) i 'mare' [ˈmaːre] (morze).
Rumuński, otoczony językami z innych rodzin (germańskiej, słowiańskiej, tureckiej, nowogreckiej, węgierskiej), ma unikalne cechy. Na przykład liczby od 1 do 10 w języku rumuńskim – 'unu' [ˈunu], 'doi' [doj], 'trei' [trej], 'patru' [ˈpatru], 'cinci' [t͡ʃint͡ʃʲ], 'șase' [ˈʃase], 'șapte' [ˈʃapte], 'opt' [opt], 'nouă' [ˈnowə], 'zece' [ˈzet͡ʃe] – brzmią znajomo dla osób mówiących po katalońsku. Jednak liczby takie jak jedenaście ('unsprezece' [ˌunspreˈzet͡ʃe]) są nierozpoznawalne ze względu na słowiańskie wpływy w ich strukturze.
Izolacja języka rumuńskiego zachowała archaiczne formy, takie jak 'frumos' [fruˈmos] dla 'bonic' (piękny). Czytanie po rumuńsku może przypominać czytanie formy łaciny. Słowo oznaczające 'món' (świat) to 'lume' [ˈlume], podczas gdy w innych językach romańskich korzeń odnosi się do 'llum' (światło).
Chociaż niektóre źródła twierdzą, że istnieje wysokie podobieństwo leksykalne między rumuńskim a katalońskim, profesor Gargallo uważa to za "desmesurat" (nadmierne) w praktyce. Te wspólne słowa często mają ten sam rdzeń etymologiczny. Przykłady obejmują 'ou' [ɔw] (jajko), 'cap' [kap] (głowa), 'nas' [nas] (nos) i 'foc' [fɔk] (ogień).
Inne słowa mają podobieństwo ze względu na ich pan-romańskie pochodzenie, takie jak 'pâine' [ˈpɨjne] (chleb), 'câine' [ˈkɨine] (pies), 'mare' [ˈmare] (morze) i 'unghie' [ˈuŋɡʲie] (paznokieć). Znacząca część słownictwa rumuńskiego pochodzi ze źródeł nielacińskich. Ostatecznie zrozumienie rumuńskiego wymaga kontekstu i znajomości, szczególnie dla osób bez wcześniejszej wiedzy.