Naukowcy z UCLA odkryli, że komórki siatkówki mogą się przeprogramować, aby utrzymać wzrok w obliczu degeneracji spowodowanej przez zwyrodnienie barwnikowe siatkówki (retinitis pigmentosa), genetyczną chorobę oczu. To odkrycie daje nadzieję na nowe metody leczenia, które pozwolą zachować wzrok osobom dotkniętym tą chorobą.
Badania, opublikowane w czasopiśmie *Current Biology* w 2025 roku przez Jules Stein Eye Institute przy UCLA, koncentrują się na komórkach dwubiegunowych pręcikowych, które zwykle odbierają sygnały od fotoreceptorów pręcikowych odpowiedzialnych za widzenie w nocy. Badanie wykazało, że komórki te mogą tworzyć nowe połączenia z fotoreceptorami czopkowymi, które zapewniają widzenie w dzień, gdy ich zwykli partnerzy przestają funkcjonować.
Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki jest jedną z głównych przyczyn dziedzicznej ślepoty na świecie. Zrozumienie, w jaki sposób siatkówka adaptuje się do utraty komórek, może ujawnić nowe cele dla leczenia. Naukowcy wykorzystali myszy z wyłączonym genem rodopsyny, które modelują wczesne stadium zwyrodnienia barwnikowego siatkówki, do badania tego procesu przeprogramowania.
Naukowcy dokonywali pomiarów elektrycznych z pojedynczych komórek dwubiegunowych pręcikowych. Obserwowali zachowanie tych komórek, gdy traciły one swoje normalne wejście. Odkryli, że komórki dwubiegunowe pręcikowe u myszy pozbawionych funkcjonalnych pręcików wykazywały reakcje napędzane przez komórki czopkowe. To przeprogramowanie zostało wywołane przez sam proces degeneracji.
"Nasze odkrycia pokazują, że siatkówka adaptuje się do utraty pręcików w sposób, który próbuje zachować wrażliwość na światło dzienne w siatkówce", powiedział dr A.P. Sampath, główny autor badania. To odkrycie podkreśla niezwykłą zdolność siatkówki do adaptacji do procesów degeneracyjnych. Może to ukierunkować przyszłe strategie terapeutyczne mające na celu zachowanie wzroku u osób z dziedzicznymi chorobami siatkówki. To odkrycie może być szczególnie istotne dla polskich pacjentów, gdzie dostęp do nowoczesnych terapii jest często ograniczony. Zrozumienie naturalnych mechanizmów obronnych organizmu może otworzyć drogę do bardziej dostępnych i skutecznych metod leczenia.