De Europese Unie onderzoekt de complexe mogelijkheid om ongeveer 210 miljard euro aan bevroren Russische tegoeden in te zetten ter ondersteuning van Oekraïne.
Deze middelen, grotendeels ondergebracht bij Euroclear in België, zijn sinds de Russische invasie van Oekraïne in 2022 onder sancties komen te staan. De discussie binnen de EU spitst zich toe op de juridische en financiële haalbaarheid van het direct confisqueren van deze fondsen, versus het benutten van de rente die de activa genereren. EU-buitenlandchef Kaja Kallas benadrukt dat Rusland geen toegang tot de tegoeden zal krijgen zonder eerst Oekraïne te compenseren voor de geleden oorlogsschade. Landen als Estland, Litouwen en Polen pleiten voor directe inbeslagname, terwijl Frankrijk, Duitsland en België juridische en financiële risico's vrezen en de voorkeur geven aan het gebruiken van de gegenereerde rente.
De renteopbrengsten worden al ingezet voor Oekraïne; in oktober 2024 keurde het Europees Parlement een lening van 35 miljard euro goed, gedekt door toekomstige opbrengsten uit deze activa. Een voorgestelde aanpak is het creëren van een 'speciaal daartoe bestemd voertuig' om winsten te genereren die ten goede komen aan Oekraïne, wat een manier lijkt om de dringende behoefte aan financiering te balanceren met juridische voorzichtigheid. De EU heeft sinds de invasie in totaal bijna 150 miljard euro aan steun verleend.
De juridische grondslag voor het confisqueren van soevereine tegoeden is een complex vraagstuk binnen het internationaal recht. Hoewel Rusland aansprakelijk wordt gehouden voor de oorlogsschade, is de mogelijkheid voor derde staten om deze activa direct aan te wenden voor compensatie nog onderwerp van discussie. De Belgische premier Bart De Wever waarschuwde recentelijk voor de juridische risico's en de mogelijke systemische gevolgen voor het Europese financiële systeem als het kapitaal zelf zou worden aangesproken, in plaats van enkel de renteopbrengsten. Hij vergeleek de situatie met een 'kip met gouden eieren' die behouden moet blijven.
De totale omvang van bevroren Russische tegoeden in de EU wordt geschat op 210 miljard euro, terwijl de G7-landen gezamenlijk zo'n 300 miljard dollar aan Russische staatsactiva hebben bevroren. De inkomsten uit de rente op deze bevroren activa, die door Euroclear worden beheerd, leverden de Belgische fiscus vorig jaar 1,7 miljard euro op, welk bedrag eveneens naar Oekraïne vloeit. De uitdaging ligt in het vinden van een juridisch solide en economisch verantwoorde manier om deze middelen effectief in te zetten voor de wederopbouw van Oekraïne, waar de herstelkosten mogelijk oplopen tot meer dan een biljoen dollar.