Australië en Vanuatu hebben hun bilaterale betrekkingen versterkt met de finalisering van de Nakamal-overeenkomst, een strategisch pact ter waarde van A$500 miljoen (ongeveer US$326,5 miljoen). Deze overeenkomst, die tien jaar loopt, is gericht op het verbeteren van de economische en veiligheidssamenwerking, met een specifieke focus op infrastructuurontwikkeling, economische groei en initiatieven voor klimaatbestendigheid.
De ondertekening van de overeenkomst vindt plaats in de nasleep van de verwoestende aardbeving van 7,3 op de schaal van Richter die Port Vila in december 2024 trof. Vanuatu's premier, Jotham Napat, beschouwt de overeenkomst als een 'win-win'-situatie die aanzienlijke handelsvoordelen, verbeterde veiligheidssamenwerking en gerichte inspanningen op het gebied van arbeidsmobiliteit zal opleveren. De Australische vicepremier, Richard Marles, deelt dit optimisme en benadrukt de gedeelde veiligheidsomgeving en wederzijdse toewijdingen die de basis vormen van dit partnerschap, waarbij hij spreekt van een 'gedeeld lot'. De aardbeving op 17 december 2024, die minstens 14 levens eiste en wijdverbreide verwoesting veroorzaakte, heeft geleid tot aanzienlijke schade aan gebouwen, waaronder ambassades, en aardverschuivingen die wegen onbegaanbaar maakten. Australië heeft ongeveer A$110 miljoen toegezegd ter ondersteuning van Vanuatu's klimaatbestendigheid en wederopbouw na deze ramp. De formele ondertekening van de Nakamal-overeenkomst wordt verwacht in september 2025, na afronding van de interne procedures in beide landen. Dit akkoord markeert een verdieping van het partnerschap, met een gedeelde inzet voor regionale stabiliteit, economische ontwikkeling en klimaatbestendigheid, en beide landen zien uit naar verhoogde samenwerking en wederzijdse welvaart. De overeenkomst wordt ook gezien als een strategische afstemming te midden van de groeiende regionale invloed van China. Australië's inzet voor de ontwikkeling en veiligheid van Vanuatu is aanzienlijk, waarbij de bilaterale ontwikkelingshulp een belangrijk onderdeel van hun relatie vormt. De Nakamal-overeenkomst, genoemd naar de traditionele ontmoetingsplaats in Vanuatu, vertegenwoordigt een belangrijke stap in het versterken van de band tussen de twee naties. Australië's betrokkenheid sluit aan bij Vanuatu's Nationale Duurzame Ontwikkelingsplan 2030, wat een gedeelde visie voor de toekomst versterkt. Het pact is gericht op het bevorderen van grotere economische transformatie en het verbeteren van de arbeidsmobiliteit, wat een alomvattende benadering van de bilaterale betrekkingen weerspiegelt. Naar verwachting zal de overeenkomst jaarlijks ongeveer A$50 miljoen aan investeringen in Vanuatu opleveren. De leiders van de landen zullen de overeenkomst formeel bekrachtigen in september 2025, wat een nieuw hoofdstuk in hun duurzame partnerschap inluidt.