De indrukwekkende documentaire 'AMOOSED: Одиссея Лося' (De Elanden Odyssee), onder de bezielende regie van Hana Nováková, heeft haar langverwachte wereldpremière beleefd tijdens het 29e Internationale Documentaire Filmfestival in Jihlava. Dit vooraanstaande festival, dat liep van 24 oktober tot 2 november 2025, bood het ideale platform voor de lancering van een essentiële maatschappelijke discussie over de delicate balans tussen menselijke expansie en het behoud van de natuurlijke leefomgeving. De film duikt diep in het fenomeen van de terugkeer van de elandenpopulatie naar de Tsjechische Republiek en analyseert nauwgezet de complexe, veelzijdige gevolgen die deze ecologische verschuiving met zich meebrengt voor zowel het lokale ecosysteem als de menselijke gemeenschappen.
Nováková, die haar academische wortels heeft in de etnologie, transformeerde haar persoonlijke en diepgaande confrontatie met dit statige dier in een meeslepende, cinematografische zwerftocht. Deze reis strekt zich geografisch ver uit, beginnend in de uitgestrekte bosgebieden van het voormalige Tsjechoslowakije. Vervolgens bezoekt de film Russische stations waar experimenten plaatsvinden met de domesticatie van elanden, en Zweedse safariparken waar mensen en elanden opmerkelijk naast elkaar bestaan. De reis culmineert in Nova Scotia, Canada, waar de inheemse Mikmak-bevolking de eland al generaties lang vereert als een heilig totemdier. De documentaire is vakkundig samengesteld als een rijk mozaïek van verhalen, verzameld vanuit diverse invalshoeken: persoonlijke ervaringen, wetenschappelijke data en, zoals door diverse critici benadrukt, een 'spiritueel' perspectief. Door deze gelaagdheid wordt de eland niet alleen een subject, maar ook een symbolische figuur – een gids die de verbinding tussen werelden faciliteert en vernieuwing aankondigt.
De succesvolle hervestiging van de eland in Tsjechië is geen geïsoleerd incident, maar weerspiegelt een bredere, positieve trend in het herstel van de wilde fauna wereldwijd. Ook in andere delen van Rusland wordt een opmerkelijke groei van grote zoogdierpopulaties gedocumenteerd. Zo is in de Penza Oblast de elandenpopulatie de afgelopen vijf jaar maar liefst vertienvoudigd. Dit cijfer onderstreept de veerkracht van de natuur en de bredere opleving van de wildstand, ondanks de aanhoudende uitdagingen op het gebied van natuurbehoud en territoriumbescherming. De Tsjechische casus fungeert daarmee als een lokaal voorbeeld dat naadloos aansluit bij het mondiale proces van herbezinning op de ecologische voetafdruk en de rol van de mens in het natuurlijke landschap.
'AMOOSED: De Elanden Odyssee' beperkt zich niet tot het vastleggen van louter ecologische feiten. De kern van de film ligt in het onderzoeken van de transformatie in de menselijke relatie met de wildernis – een verschuiving van de historische drang om de natuur te domineren naar een hedendaags streven om aandachtig te luisteren naar wat zij te bieden heeft. De productie bevat diepgaande reflecties van experts over zowel de successen als de inherente moeilijkheden van hedendaagse natuurbehoudinitiatieven. De film stelt de kijker de cruciale vraag hoe de verloren verbinding met onze omgeving hersteld kan worden, en biedt als potentieel antwoord de eeuwenoude wijsheid van inheemse volkeren die in symbiose met de natuur leven. De geplande brede bioscooprelease in Tsjechië, die staat gepland voor november 2025, wordt verwacht als een belangrijke katalysator te fungeren voor een noodzakelijke en voortdurende dialoog over ecologische verantwoordelijkheid en duurzaamheid.