Voor de kust van het Karmelgebergte in Israël hebben archeologen de overblijfselen van drie scheepsladingen uit de IJzertijd blootgelegd. Deze ladingen lagen begraven onder het zand van de Dor-lagune, ook bekend als Tantura. De vondst, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift *Antiquity*, markeert de eerste gedocumenteerde ontdekking van IJzertijd scheepscargo’s in Israëlische wateren. Dit biedt zeldzaam en direct bewijs van de maritieme handel in de regio, die voorheen voornamelijk bekend was via opgravingen op het vasteland. De ladingen omvatten verschillende perioden van de IJzertijd, waardoor ze inzicht geven in de economische en politieke dynamiek van de zuidelijke Levant over een periode van eeuwen.
Opslagpotten gevonden tussen de lading Dor L1, Antiqui (2025)
Het onderzoek werd uitgevoerd door een internationale ploeg onder leiding van professor Thomas Levy van de Universiteit van Californië, San Diego, en professor Assaf Yasur-Landau van de Universiteit van Haifa. Om de wrakken te bestuderen, combineerden de archeologen geavanceerde technologie met klassieke methoden, waaronder 3D-fotogrammetrie, multispectrale beeldvorming en digitale kartering. Hoewel tot op heden slechts ongeveer een kwart van de zeebodem van de lagune is onderzocht, hebben deze voorlopige studies al volstaan om de structuur van de ladingen vast te stellen en hun chronologie te bepalen.
Elk van de drie ontdekte ladingen vertegenwoordigt een unieke fase binnen de IJzertijd. De oudste lading, Dor-M, dateert uit de 11e eeuw v.Chr. Deze bestond uit keramische opslagvaten en een anker met inscripties in het Cypro-Minoïsche schrift. Dit wijst op vroege contacten met Cyprus en Egypte. De typologie van de vaten suggereert bovendien duidelijke banden met de Fenicische kust.
De tweede lading, Dor-L1, stamt uit de 9e tot 8e eeuw v.Chr. Deze omvatte Fenicische vaten en dunwandige schalen. Deze periode kenmerkte zich door een afname van de import, maar de samenstelling van de lading toont aan dat de maritieme activiteit in de haven onverminderd doorging, zij het met een verschuiving in handelswaar.
De best bewaarde lading, Dor-L2, is gedateerd op het einde van de 7e tot het begin van de 6e eeuw v.Chr. Dit vrachtpakket was bijzonder rijk en divers. Het bevatte amforen met mandvormige handvatten in Cypriotische stijl, resten van druivenpitten, ijzeren staven (ingots) en slakken, die werden gebruikt in de metallurgie. Er werd ook een anker gevonden met houten en loden elementen. Deze specifieke vondst levert krachtig bewijs voor de ontwikkeling van vroege industriële handel in metalen.
Historisch gezien fungeerde de Dor-lagune als een cruciaal handelscentrum, dat Egypte, Fenicië en later Assyrië en Babylonië met elkaar verbond. De ladingen illustreren de economische en politieke verschuivingen in de regio van de 11e tot de 6e eeuw v.Chr. Dit omvat perioden waarin Dor onder controle stond van het Noordelijke Koninkrijk Israël, en later onder de Assyrische en Babylonische rijken. Zelfs tijdens tijden van politieke onrust bleven de zeeroutes actief, wat de sleutelrol van Dor in de internationale handel benadrukt.
Deze baanbrekende ontdekking verrijkt onze kennis over de IJzertijd in het oostelijke Middellandse Zeegebied aanzienlijk. Het toont aan dat de maritieme handel een georganiseerd en complex systeem was. De aanwezigheid van ijzeren staven en diverse keramiek wijst op de bloei van de metallurgie en een breed scala aan exportgoederen. De analytische methoden hebben het mogelijk gemaakt om de ladingen nauwkeurig te dateren en de stratigrafie van de scheepsresten te reconstrueren, wat nieuwe perspectieven biedt voor het bestuderen van de maritieme economie van die tijd. Het archeologische team is van plan de opgravingen voort te zetten om meer fragmenten van de schepen en andere artefacten, inclusief persoonlijke bezittingen van de zeelieden, te vinden. De reeds gevonden ladingen vormen nu al de basis voor nieuwe wetenschappelijke publicaties en beloven het inzicht in de maritieme handel van de IJzertijd in de Levant drastisch te vergroten.