In de zomer van 2025 deed de gecertificeerde artefactzoeker Daniel Fest een historische ontdekking nabij Leipzig. Terwijl hij met zijn metaaldetector aan het zoeken was, stuitte hij op een minuscuul gouden muntstuk. De staat van conservering was uitzonderlijk goed, zozeer zelfs dat specialisten het beschreven als 'bijna ongeschonden sinds de tijd van de Kelten'. Dit artefact is gedateerd in de 3e eeuw voor Christus en is officieel erkend als de oudste munt die ooit op het grondgebied van de deelstaat Saksen is aangetroffen.
De munt, die bijna volledig uit puur goud bestaat, werd geïdentificeerd als een Keltische quarter stater. Dit type munt behoort tot de vroegste vormen van muntslag die in Noord-Bohemen werden geslagen. Volgens Dr. Regina Smolnik, de staatsarcheologe van Saksen, zijn dergelijke objecten buitengewoon zeldzaam. Dit komt doordat de regio buiten het primaire verspreidingsgebied van Keltische nederzettingen lag.
Desondanks levert de vondst krachtig bewijs voor actieve contacten en handel tussen de lokale gemeenschappen en de Keltische stammen in Centraal-Europa. Het suggereert dat er reeds in die vroege periode levendige interregionale uitwisseling plaatsvond, veel eerder dan men voorheen aannam op basis van eerdere vondsten.
Het artefact weegt slechts twee gram – minder dan een moderne cent – en kenmerkt zich door een koepelvormige structuur. Aan de ene zijde is een gestileerde dierenkop zichtbaar, compleet met een bol voorhoofd, een lange neus en hoorns. De keerzijde is versierd met symbolen die kenmerkend zijn voor de Keltische kunst: een open torc met verbrede uiteinden, een vijfhoekige ster met afgeronde stralen en een centrale bol. Dergelijke motieven werden beschouwd als amuletten en tekenen van adel, die kracht en bescherming symboliseerden.
Vanwege hun bolle reliëf kregen deze munten in de volksmond de naam 'regenboogschoteltjes' (Regenbogenschüsselchen). Een oude legende vertelt dat ze 'uit de hemel vielen' op de plaatsen waar een regenboog de aarde raakte. Dit verhaal ontstond waarschijnlijk omdat boeren ze vaak op akkers vonden na regenbuien.
Daniel Fest meldde de vondst onmiddellijk aan het Staatsbureau voor Archeologie. Na een grondige expertise werd de munt officieel geregistreerd als cultureel erfgoed. Dr. Smolnik merkte op dat dit specifieke stuk waarschijnlijk niet als ruilmiddel werd gebruikt. Het diende vermoedelijk eerder als een statussymbool of een manier om rijkdom te bewaren, toebehorend aan een vertegenwoordiger van de lokale elite die banden had met de Keltische handelsnetwerken.
Tot deze ontdekking werd een stater uit het district Sauschwitz, gedateerd rond de 1e eeuw voor Christus, beschouwd als de oudste Saksische munt. De nieuwe vondst verschuift het begin van het monetaire verkeer in Saksen met bijna een eeuw terug in de tijd. Dit bewijst dat de regio veel eerder betrokken was bij interregionale handel dan historici tot nu toe hadden verondersteld.
In totaal zijn er momenteel slechts elf Keltische munten bekend op het grondgebied van Saksen, waarvan slechts twee van goud. Van deze zeldzame gouden exemplaren is alleen de nieuw ontdekte quarter stater in een vrijwel oorspronkelijke staat bewaard gebleven. Vanwege de geringe afmetingen – slechts twee gram – merken archeologen op dat dit waarschijnlijk het kleinste artefact is dat officieel is overgedragen aan het Staatsbureau voor Archeologie van Saksen.
Barbara Klepsch, de minister van Cultuur en Toerisme van de deelstaat, benadrukte dat deze vondst een 'tastbaar fragment van onze geschiedenis' is, dat licht werpt op oude handelsroutes en de verbindingen tussen volkeren. Zij onderstreepte ook het belang van de samenwerking tussen burgers, zoals Daniel Fest, en wetenschappers bij het behoud van cultureel erfgoed.
De gouden munt uit Günthof zal binnenkort worden opgenomen in de tentoonstelling van het Museum voor Archeologie van Saksen in Chemnitz, waar het publiek het kan bewonderen. Voor archeologen markeert dit niet alleen een nieuwe bladzijde in de studie van vroege Europese contacten, maar ook een bewijs van de effectiviteit van gecontroleerde programma's voor gecertificeerde metaaldetectie, die steeds actiever bijdragen aan het blootleggen van ons verleden.