Recente archeologische vondsten in de regio Şanlıurfa in Turkije, met name bij de wereldberoemde vindplaatsen Göbekli Tepe en het nabijgelegen Karahan Tepe, werpen in 2025 nieuw licht op het leven in het Neolithicum. Deze ontdekkingen dagen eerdere opvattingen uit en bieden een dieper inzicht in de vroege menselijke beschaving.
Göbekli Tepe, een UNESCO Werelderfgoedsite, onthult steeds meer aanwijzingen dat het meer was dan alleen een ceremoniële locatie. Bewijsmateriaal zoals gereedschappen, maalstenen en dierlijke resten suggereren een langdurige menselijke aanwezigheid, wat de theorie dat het uitsluitend een aanbiddingsplaats was voor jager-verzamelaars uit het Neolithicum, nuanceert. Deze bevindingen, waaronder de ontdekking van huishoudelijke structuren en uitgebreide systemen voor de verwerking van granen, wijzen op een meer permanente bewoning dan voorheen werd aangenomen. De site, die dateert van ongeveer 9500 tot 8000 v.Chr., was een centrum van activiteit gedurende minstens 1.500 jaar.
Karahan Tepe, dat mogelijk het oudste bekende menselijke dorp vertegenwoordigt en dateert van 9500-10.000 v.Chr., is eveneens een focus van intensief onderzoek. De opgravingen hebben hier T-vormige stelae en dierensculpturen aan het licht gebracht, wat een culturele verbinding met Göbekli Tepe suggereert. Met slechts ongeveer 5% van Karahan Tepe opgegraven tegen 2023, belooft de site nog vele toekomstige ontdekkingen. Unieke vondsten zoals een mensbeeld gedragen op een luipaard, en een tempelachtige structuur met een winterzonnewende-uitlijning, benadrukken de complexiteit van deze vroege gemeenschappen.
De belangstelling voor deze prehistorische wonderen blijft groeien. Göbekli Tepe trok tussen januari en juli 2024 een recordaantal van 326.000 bezoekers, waarmee het eerdere records van 2022 (290.000 bezoekers) overtrof. In totaal bezochten in 2024 bijna 710.000 mensen de site, wat de wereldwijde fascinatie voor deze oude vindplaats onderstreept. De verwachting is dat Karahan Tepe in 2025 ook opengesteld zal worden voor publiek, wat de toeristische aantrekkingskracht van de regio verder zal vergroten. Deze ontwikkelingen in 2025 bieden een dieper inzicht in het Neolithicum en verfijnen voortdurend ons begrip van vroege menselijke samenlevingen. De ontdekking dat jager-verzamelaars monumentale structuren bouwden vóór de ontwikkeling van landbouw, zoals gesuggereerd door de datering van Göbekli Tepe rond 9600 v.Chr., daagt de traditionele geschiedschrijving uit en opent nieuwe perspectieven op de oorsprong van beschaving.