De manenwolf (Chrysocyon brachyurus) is een opvallend dier dat inheems is in Zuid-Amerika, met zijn primaire habitat in Brazilië. Deze hondachtige, een symbool van de Cerrado, valt op door zijn elegante gestalte, roodachtige vacht en lange poten. Deze kenmerken wekken de nieuwsgierigheid van onderzoekers, milieuactivisten en natuurliefhebbers.
Ondanks zijn naam is de manenwolf niet nauw verwant aan de wolven van het noordelijk halfrond. Hij behoort tot zijn eigen geslacht, Chrysocyon, wat in het Grieks 'gouden hond' betekent. Het is de enige vertegenwoordiger van deze afstamming, waardoor het een uniek dier ter wereld is.
De extreem lange poten van de manenwolf zijn een van zijn bepalende kenmerken en dienen een praktisch doel. Ze vergemakkelijken de beweging door de hoge, dichte vegetatie van de Cerrado. Deze poten stellen het dier in staat lange afstanden te lopen en gemakkelijker prooien te spotten.
In tegenstelling tot veel hondachtigen leeft de manenwolf niet in roedels. Het is een solitair dier dat grote territoria bezet, tot 30 km². Contact tussen mannetjes en vrouwtjes vindt voornamelijk plaats tijdens het broedseizoen.
Met voornamelijk schemer- en nachtelijke gewoonten is de manenwolf het meest actief tijdens de schemering, 's nachts en in de vroege ochtend. Dit gedrag is gekoppeld aan het klimaat van de Cerrado, dat overdag erg heet is. Het helpt de wolf ook om ontmoetingen met roofdieren en mensen te vermijden.
De manenwolf is een omnivoor met een verrassend gevarieerd dieet. Hij voedt zich met kleine knaagdieren, vogels, amfibieën, insecten en inheemse vruchten. De lobeira-vrucht is een bekende voedselbron. Het levert energie en helpt beschermen tegen darmparasieten.
In tegenstelling tot traditionele wolven huilt de manenwolf niet. Zijn belangrijkste vorm van vocalisatie is een 'lange blaf', ook wel bekend als gebrul of diep gegrom. Deze geluiden communiceren aanwezigheid, trekken partners aan tijdens de voortplantingsperiode of houden rivalen uit de buurt van het territorium.
Hoewel beschermd door milieuwetten, wordt de manenwolf geconfronteerd met verschillende bedreigingen. Ontbossing van de Cerrado, landbouwuitbreiding, branden en verkeersdoden zijn belangrijke risicofactoren. Er wordt ook gejaagd, ondanks dat het verboden is.
De soort is door de IUCN geclassificeerd als 'bijna bedreigd' en in Brazilië als 'kwetsbaar'. Dit vereist inspanningen op het gebied van instandhouding en bescherming in alle regio's waar het wordt aangetroffen. Het beeld van de manenwolf heeft een grote symbolische waarde.
Het werd gekozen als het dier op het R$ 200-biljet, wat het belang ervan als een Braziliaanse biodiversiteitsasset versterkt. Het wordt vaak geciteerd in legendes, verhalen en milieucampagnes. Zijn figuur vertegenwoordigt de kracht en schoonheid van de Cerrado.